Πέμπτη 20 Ιανουαρίου 2011

Σχετικά με το πάτερ ημών


Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς
ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά Σου·
ἐλθέτω ἡ Βασιλεία Σου·
γενηθήτω τὸ θέλημά Σου,
ὡς ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς·
τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον δὸς ἡμῖν σήμερον·
καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφελήματα ἡμῶν,
ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν·
καὶ μὴ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν,
ἀλλὰ ῥῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ.
[Ὅτι σοῦ ἐστιν ἡ βασιλεία καὶ ἡ δύναμις καὶ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας·
ἀμήν.]

πάτερ. Γιατί πάτερ και όχι μήτηρ; Η χριστιανική θρησκία ήδη με αυτή την λέξη αποδίδει έντονα αρσενικό περιεχόμενο στην ένοια του θεού. Ακόμα και στην αγία τριάδα απουσιάζει το θηλυκό στοιχείο. Και αυτό έχει αποτελέσει σοβαρό πρόβλημα στην αναγνώριση των γυναικών σαν ισότιμα ανθρώπινα όντα. Σαν εξήγηση για αυτό λέγεται συχνά ότι η θέση της γυναίκας στον αρχαίο κόσμο δεν θα επέτρεπε στην θρησκεία να γίνει αποδεκτή αν είχε το θηλυκό στοιχείο σε πρωτεύουσα θέση, λάθος το δωδεκάθεο ήταν μοιρασμένο και αποδεκτό.
Ημών. Γιατί όχι “ανδρων και γυναικών, ευρέων και εθνικών” ή απλά “όλων των ανθρώπων”. Καθόσον αν αληθεύει ότι οι Εβραίοι στους οποίους και μίλαγε, θεωρούσαν ότι λέγοντας εμείς εννοούσαν εμείς οι Εβραίοι και όχι εμείς οι άνθρωποι. Να σημειώσουμε ότι στους ανθρώπους δεν συμπεριλάμβαναν οι χριστιανοί τις γυναίκες μέχρι την τρίτη σύνοδο. Οπότε η επικρατούσα ερμηνεία ότι το ημών αναφέρεται στην ανθρωπότητα συνολικά είναι αμφίβολη.
Ο εν τοις ουρανοίς. Ουρανός δεν υπάρχει. Αλλά ανεξάρτητα από αυτό η εικόνα που έχει ο άνθρωπος αυτής της εποχής είναι μια εικόνα υλικού και όχι πνευματικού ουρανού. Ο Ιησούς θα μπορούσε να δώσει μια διαφορετική εικόνα αν εννοούσε ότι ο Θεός υπάρχει σε ένα πνευματικό επίπεδο. Μια πολύ πιο απλή εξήγηση είναι ότι ήταν εξωγήινος και εννοούσε ότι οι προπάτορες μας ζουν σε ένα μακρινό πλανήτη. Ακούγεται αστείο, αλλά σε θέματα πίστης η λέξη αστείο δεν έχει θέση. Άλλωστε σύμφωνα με την κοινή λογική η πιο απλή θεωρία έχει και τις καλύτερες πιθανότητες να ισχύει, για αυτό και είμαστε υποχρεωμένοι να την δεχόμαστε. Και ο εξωγήινος είναι πολύ πιο απλή θεωρία από το θεός. Αλλά για να επανέλθουμε για τί δεν είπε ο πανταχού παρών και τα πάντα πληρών αντί για το ουρανός. Τέλος Θεός ήταν, αν δεν του έκανε καμία λέξη, έφτιαχνε μια κατάλληλη και την ενεργοποιούσε στους ανθρώπους.
Η βασιλεία σου. Φαντάζομαι ότι θα μπορούσε να προβλέψει ότι θα αποτελούσε καλή δικαιολογία για την ανάπτυξη κεντρικής εξουσίας. Αλλά σε ένα παντοδύναμο ον ευχόμαστε να έρθει η βασιλεία του ή την ζητάμε. Αυτό δεν ξέρει πότε και εάν πρέπει να έρθει.
Γενηθήτω το θέλημά σου. Πάλι γιατί το ζητάμε ή το ευχόμαστε, δεν έχει νόημα? Κάποιος θα πει ότι απλά δηλώνουμε την αποδοχή μας, και αυτό δεν έχει νόημα. Αν κατανοούμε το θέλημα προφανώς το αποδεχόμαστε, (αφού είναι προϊόν ολοκληρωτικής αγάπης και σοφίας) αν δεν το κατανοούμε τι αξία έχει η αποδοχή μας. Κανείς Θεός δεν είναι τόσο ανασφαλής που να δίνει σημασία στην αποδοχή ενός ανίδεου. Να σημειώσουμε ότι οι θρησκείες γενικά προκρίνουν την υπακοή και όχι την κατανόηση. Είναι διαφορετικό να υπακούμε στους κανόνες κυκλοφορίας γιατί καταλαβαίνουμε ότι είναι σκόπιμο να το κάνουμε από το να υπακούμε για να γλυτώσουμε την τιμωρία. Οι θρησκείες, και μάλιστα ο χριστιανισμός επιλέγουν την υπακοή για την αποφυγή της τιμωρίας.
Και άφες. Αν έχω κάνει κάτι που κακό που μπορεί να συγχωρεθεί κάθε πανάγαθος Θεός είναι σίγουρο ότι θα το συγχωρούσε χωρίς να περιμένει την αίτηση μου. Δεν περιμένει να το ζητήσω για να καταλάβει ότι το κατανόησα το σφάλμα μου, το ξέρει. Αλλά αν έχει βάλει κάποιους νόμους για το καλό μου γιατί θα πρέπει να περιμένω ότι θα τους παρακάμψει για να αφήσει κάτι. Αφού από την αρχή τους έβαλε με αγάπη και σοφία πρέπει να τους κρατήσει.
Οφηλήματα. Εδώ είναι το χειρότερο σημείο. Όλη η χριστιανική θρησκεία φροντίζει την ανάπτυξη ενοχών. Γιατί θεωρούμε ότι έχουμε κάποια οφηλήματα. Όλοι οι άνθρωποι κάνουν το καλό στο μέτρο των δυνατοτήτων τους. Βέβαια το καλό του ενός συχνά θεωρείται κακό από κάποιους άλλους. Και αρκετές φορές κάνουμε πράξεις για τις οποίες δεν είμαστε και τόσο περήφανοι μετά. Αλλά έχουμε πραγματικά την δυνατότητα να κάνουμε κάτι άλλο? Η άποψη ότι αντί να επιλέγουμε αντιδρούμε σε ερεθίσματα σύμφωνα με τάσεις και προγραμματισμούς των οποίων δεν γνωρίζουμε την ύπαρξη, είναι κάπως προωθημένη ιδέα. Πάντως η ψυχολογία ήδη δέχεται ότι οι πράξεις μας καθορίζονται σε ένα μεγάλο βαθμό από ασυνείδητα αίτια. Δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι είμαστε προικισμένοι με ελευθερία βούλησης. Αλλά και να είμαστε και όντως να κάνουμε κακές πράξεις γιατί απαλλάσσουμε από τις προφανείς ευθύνες του, τον κατασκευαστή? Ας μας έφτιαχνε καλύτερους, μπορούσε.

Υπερθέρμανση


Ακούγεται ότι η υπερθέρμανση είναι μια καλοστημένη συνωμοσία και όσοι την αμφισβητούν δέχονται την κατακραυγή των εγκάθετων και των ευκολόπιστων.
Μιλάμε για πολύ γέλιο.
Όταν πρωτοξεκίνησε το θέμα, (προσωπικά το γνωρίζω 30 χρόνια), οι υποστηρικτές του κίνδυνου θεωρούντο ηλίθιοι ή ψυχασθενής. Καμιά πληροφορία δεν έφτανε στο πλατύ κοινό. Μόνο οι ευαισθητοποιημένοι οικολογικά και όσοι απασχολούντο σε σχετικά αντικείμενα είχαν μια εικόνα. Το θέμα ξεμύτισε δειλά δειλά πριν καμιά δεκαριά χρόνια. Βλέποντας λοιπόν το θέμα διαχρονικά, αναρωτιέμαι γιατί κάποιοι βλέπουν συνωμοσίες στο σήμερα και όχι στην σιωπή των 20 χρονών, του χθες. Νομίζω ότι ο λόγος είναι απλός. Δεν έχουν διαχρονική εικόνα, αν είχαν θα υποψιάζονταν ότι η συνωμοσία στήθηκε από άλλους και ότι η σκληρή πραγματικότητα και η επιμονή μερικών ανθρώπων κατάφερε να φέρει στα αφτιά τους την θεωρία της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής.

Πρώτα πρώτα. Δεν νοείται μια ορθολογιστική κοινωνία να χρησιμοποιεί μη ανανεώσιμες μορφές ενέργειας. Είναι σαν να ξοδεύει περισσότερα από όσα βγάζει. Κάποια στιγμή θα αντιμετωπίσει πρόβλημα.
Οι ανανεώσιμες μορφές ενέργειας μπορούν να υποκαταστήσουν το σύνολο των ενεργειακών αναγκών ακόμα και σε μια ενεργοβόρα κοινωνία. Σήμερα το κόστος τους θεωρείται μεγαλύτερο, (θα επανέλθω), αλλά καθώς η παραγωγή και η τεχνολογική εξέλιξη στρέφεται σε τέτοιες μορφές η κατάσταση βελτιώνεται.
Το κόστος της ηλιακής ενέργειας είναι κυρίως το κόστος της αρχικής επένδυσης. Ο χρόνος ζωής των πάνελ είναι 30 χρόνια και βάλε. Σε αυτά τα χρόνια δεν θα πληρώσει δεκάρα για πρώτες ύλες.
Το εργοστάσιο ορυκτών καυσίμων είναι πιο φτηνό. Αλλά σε αυτό θα πρέπει να προστεθεί και το κόστος πρώτων υλών σε βάθος χρόνου. Πιο θα είναι αυτό? Το βαρέλι το πετρέλαιο θα κάνει 50 δολάρια ή 500 ή 5000?
Υπάρχουν όμως και άλλα θεματάκια.
Το κόστος μεταφοράς της ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό είναι φτηνό για καταναλώσεις εντοπισμένες χωρικά. Αντίθετα είναι απαράδεκτα ακριβό για καταναλώσεις διασκορπισμένες χωρικά.
Τα εργοστάσια παράγουν ρεύμα εναλλασσόμενο. Βολεύει και στην μεταφορά και στην παραγωγή. Αλλά πλείστες συσκευές χρησιμοποιούν συνεχές. πχ. ο υπολογιστής σας. Το κόστος μετατροπής ανέρχεται περίπου στο 15% της αξίας της συσκευής σας. Οπότε το κόστος επένδυσης για τις τρίτες χώρες θα μειωθεί σε πάμπολλες συσκευές κατά 5-20%.
Η αλλαγή σε συνεχές ρεύμα έχει και ένα ακόμα μικρό πλεονέκτημα. Ο μετασχηματισμός του συνεπάγεται απώλειες θερμότητας, και θερμαίνει το περιβάλλον μας με αποτέλεσμα να χρειάζονται ελαφρά αυξημένες καταναλώσεις για την ψύξη του.
Αλλά το θέμα έχει και άλλες πλευρές.
Ας υποθέσουμε ότι οι υπανάπτυκτες χώρες αρχίζουν να καταναλώνουν ορυκτά καύσιμα, στο επίπεδο που καταναλώνουν οι ανεπτυγμένες. Σε πόσα χρόνια θα τελειώσουν?
Ένα ενδιαφέρον μαθηματικό πρόβλημα. Αν οι κάτοικοι των υπανάπτυκτων χωρών δεκαπλασιάσουν την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων και οι κάτοικοι των ανεπτυγμένων την μειώσουν στο ήμισυ, θα αυξηθεί η συνολική κατανάλωση ορυκτών καυσίμων ή θα μειωθεί?
Το σύμφωνο του Κιότο, καθόριζε ποσοστώσεις για τις χώρες. Σε μια συζήτηση ο εκπρόσωπος της green peace μουγκάθηκε όταν ένας υπουργός του είπε ότι η Ελλάδα σύμφωνα με το Κιότο, δεν έχει φτάσει τα όρια της ενεργειακής κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων, που δικαιούται. Αυτό προφανώς θα έχει αλλάξει. Αλλά σίγουρα οι υπανάπτυκτες χώρες δεν είναι οι βασικοί χρήστες, ούτε και προβλέπεται να γίνουν άμεσα, των ορυκτών καυσίμων. Για άλλους κτυπά η καμπάνα της πράσινης ανάπτυξης.
Φυσικά, δεν έχω καμία αμφιβολία ότι το μάρμαρο θα το πληρώσουν οι αδύναμοι. Αλλά αυτό είναι θέμα πολιτικών επιλογών.
Μερικοί υπανάπτυκτοι μπορεί να θυσίαζαν το ηλεκτρισμό, προτιμώντας να έχουν γεωργική παραγωγή για να φάνε ή ακόμα και έδαφος αντί για θάλασσα, κάτω από τα πόδια τους. Γιατί εκεί πάει το πρόβλημα.

Και κάτι ακόμα, πράσινη ανάπτυξη δεν είναι μόνο οι πηγές ενέργειας.

Ποιές είναι οι ανθρωπογενής πηγές που πιθανά είναι υπεύθυνες για την υπερθέρμανση ή ορθότερα, ενδέχεται να αποσταθεροποιήσουν το κλιματικό σύστημα.
Απλά δεν τις ξέρουμε. Κάνουμε υποθέσεις και απαιτείται μακρά και πολυδάπανη έρευνα.
Στο θερμοκήπιο θεωρείται ότι συνεισφέρουν τα εξής αέρια (κυρίως) α)Διοξείδιο του Άνθρακα 57%, β) Μεθάνιο 12%, γ) Οξείδια του Αζώτου 6%, και δ) Φρέον 25%. (Αλλά υπάρχει και το θέμα του τι ρόλο παίζουν τα σωματίδια.)
Το διοξείδιο έχει αυξηθεί στα 370 περίπου μικρογραμμάρια, στην ατμόσφαιρα τα τελευταία 200 χρόνια, ενώ για 5000 χρόνια η μεταβολή του ήταν μόνο από 150 στα 300. Για αυτό και θεωρείται ότι η αύξηση είναι κυρίως ανθρωπογενούς αιτίας.
Το 40% του διοξειδίου μάλλον απορροφάται από την θάλασσα. Και σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα μπορεί να ομαλοποιηθεί, η περιεκτικότητα της ατμόσφαιρας σε αυτό.
Όμως τα πράγματα δεν είναι απλά. Αν υποθέσουμε ότι αυξηθεί η θερμοκρασία των θαλασσών, (και το βίντεο ορθώς υποστηρίζει ότι οι ωκεανοί λειτουργούν σαν αμορτισέρ στις θερμοκρασιακές αυξομειώσεις, αλλά ρόλο παίζει και η επιφανειακή θερμοκρασία.) τότε το διοξείδιο αυξάνεται και όσο και να μειώσουμε τις εκπομπές δεν κάνουμε τίποτα.
Κύριος παράγοντας αποδόσιμης του διοξειδίου είναι το πλαγκτόν. Η αύξηση της επιφανειακής θερμοκρασίας της θάλασσας ενδέχεται να αυξήσει το πλαγκτόν άρα και την αποδόμηση του. Αν σας φαίνεται περίεργο να συμπέσουν τα πράγματα σε ένα σημείο ευνοϊκό για την σταθερότητα του κλίματος είναι γιατί πιθανότητα θα είναι όντως περίεργο.
Άλλος παράγοντας που πιθανόν συντελεί στην υπερθέρμανση είναι η αιθάλη που εκλείεται κατά την καύση (πχ. πυρκαγιές), μειώνοντας την ανακλαστικότητα των πάγων. Ήδη πολλά χρόνια πίσω θεωρείτο ένας απλός μηχανισμός για όποιον ήθελε να λιώσει τους πάγους του βορά (η κακή Ρωσία πρώτος ύποπτος και πιθανόν ωφελούμενος).
Επίδραση στο κλίμα παίζει μπορεί να παίζει η αποψίλωση μεγάλων δασικών εκτάσεων και η εμφάνιση εκτεταμένων αστικών περιοχών και δρόμων. Οι αστικές περιοχές λειτουργούν σαν παγίδες θερμοκρασίας, ενώ τα δάση σαν ψυγεία.
Ερχόμαστε και σε ένα ακόμα παράγοντα. Η εκλυόμενη θερμοκρασία από τις ανθρώπινες λειτουργίες, είναι ένα σημαντικό ενεργειακό ποσό. Μπορούμε να φανταστούμε ότι σε μικρό χρονικό διάστημα 200 χρόνια πάνω κάτω, έχουμε εκλύσει θερμότητα από τον ήλιο, που έχει συσσωρευτεί με τα φυτά, σε διάστημα εκατομμυρίων χρόνων. Μια θεωρία λέει ότι αυτό το ποσό δεν μπορεί παρά να επιδράσει στο ισοζύγιο εκπεμπόμενης από την γη θερμότητας.
Δηλαδή ακόμα και να μην έχει αλλάξει η φύση του θερμοκηπίου, αν δεν μπορεί να διώξει το περίσσευμα, έχουμε υπερθέρμανση.
Κάπου έπεσε το μάτι μου στην πλανητική σκίαση. Δεν το έχω παραψάξει. Αν δεν είναι επιστημονική φαντασία, ενδέχεται η αιθάλη και τα σωματίδια να έχουν και άλλο πολύ πιο πολύπλοκο ρόλο http://www.buildings.gr/greek/perivallon/planitikiskiasi.htm

Η κατάσταση της ψυχρής ατμόσφαιρας - τροπόσφαιρας και της θερμής επιφάνειας, υπάρχουν ενδείξεις ότι οφείλεται σε λάθος μετρήσεις. Αλλά υποθέτοντας ότι ισχύει, δεν κατάλαβα πως το εξηγεί ο υπέρμαχος της μη ανθρωπογενούς αλλαγής. Απλά μας λέει ότι δεν οφείλεται στο θερμοκήπιο. Ε και που οφείλεται?

Πως επιδρά η κοσμική ακτινοβολία. Ενδεχομένως η αύξηση της να δημιουργεί αύξηση των νεφών, όπως ισχυρίζεται το βίντεο και μερικοί επιστήμονες. Οπότε και η μείωση της οδηγεί στην υπερθέρμανση. Αν ισχύει αυτό μόλις αλλάξει ο ηλιακός άνεμος θα πρέπει να περιμένουμε παγετώνες, μια και η τρύπα του όζοντος νομίζω ότι επιτρέπει σε μεγαλύτερα ποσότητες κοσμικής ακτινοβολίας να περνά μέσα. Πάντως το θέμα δεν είναι δεδομένο, απλά έχει τεθεί στο επιστημονικό τραπέζι. Αλλά και να έχει την επίδραση που περιγράφει η θεωρία αυτή, απλά έχουμε ένα ακόμα άγνωστο μέχρι πρότινος παράγοντα, που πρέπει να προσμετράμε στο μέλλον. Δεν αλλάζει το γεγονός ότι οι ανθρώπινες επεμβάσεις, μπορεί να αποσταθεροποιήσουν το κλίμα.
Μια σημείωση εδώ. Αν ισχύει αυτό για τις κοσμικές ακτινοβολίες και η αύξηση της θερμοκρασίας είναι αντιστρόφως ανάλογη με τα σύννεφα, πάει περίπατο η θεωρία ότι η αύξηση της θερμοκρασίας οδηγεί σε βελτίωση των συνθηκών για την χλωρίδα και την πανίδα (της ξηράς τουλάχιστον) όπως αναφέρεται και στο βίντεο. Και αυτό γιατί προφανώς και θα μειωθούν τα γλυκά νερά...

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τόσο τα λαμόγια όσο και οι επιχειρηματίες θα προσπαθήσουν να βγουν κερδισμένοι από την ιστορία. Το ίδιο έκαναν πάντα. Αλλάζοντας η τεχνολογία δεν εξαφανίζονται οι εκμεταλλευτές, άντε μερικοί να δώσουν την θέση τους σε νέους. Αυτό δεν ακυρώνει την ανάγκη για μια στροφή στην οικολογική πρακτική μας. Όπως είπα και πιο πριν όταν πιάσει φωτιά το κτήριο κάποιοι θεωρούν ότι είναι ευκαιρία να πουλήσουν πυροσβεστήρες. Συμπληρώνω μερικοί θα πουλήσουν και άδειους.

Μονολογόντας προς ένα φίλο μεταφυσικοαστρολοθρηκευομενο και κάτι άλλα που δεν θυμάμαι.

Η αστρολογία έχει δείξει ότι είναι δυνατή η εύρεση πληροφοριών για το παρελθόν και η πρόβλεψη γεγονότων από τις θέσεις των πλανητών. Δεν έχει δώσει μέχρι σήμερα καμιά εξήγηση για την επίδραση των πλανητών πάνω μας (για τον ήλιο και την σελήνη έχουμε στοιχεία για την επίδρασή τους πάνω μας, έστω και αν δεν μπορούμε να βρούμε συσχέτιση της επίδρασης τους με την αστρολογία, η επίδραση των πλανητών όμως βρίσκεται στο επίπεδο του ανεκδότου). Αυτό μας οδηγεί στην θεωρία ότι οι πλανήτες έστω και αν δεν επηρεάζουν, σηματοδοτούν καταστάσεις στην ζωή μας. Κάπως σαν ένα ρολόι που μετρά τα ραντεβού μας με την ιστορία. Αυτή η υπόθεση αναζητά και μια εξήγηση του γιατί το ρολόι λειτουργεί. Υπάρχουν δύο θεωρίες για αυτό από όσο ξέρω. Η μια είναι ότι τα πράγματα είναι προδιαγεγραμμένα και για αυτό συμβαίνουν. Αν συμβαίνει αυτό τότε θα είναι αδύνατο να τα αλλάξουμε, το κισμέτ δεν αλλάζει. Πάντως καθώς δεν έχουμε κάποια στοιχεία για το πως και γιατί υπάρχει προδιαγραφή, η θεωρία δεν στέκεται και τόσο καλά. Υπάρχει άλλη γνωστή περίπτωση όπου η πρόβλεψη γεγονότων είναι δυνατή, και αυτό μας οδηγεί στην δεύτερη θεωρία. Είμαστε σε θέση να προβλέψουμε με ακρίβεια την λειτουργία μιας μηχανής. Αν ο άνθρωπος είναι μια μηχανή θα είμαστε σε θέση να προβλέψουμε με ικανοποιητική ακρίβεια την λειτουργία. Οι γκουρτσιφικοί (αλλά και οι ψυχολόγοι με μια διαφορετική προσέγγιση) θεωρούν ότι οι αντιδράσεις μας είναι σε μεγάλο βαθμό αυτοματοποιημένες οπότε προβλέψιμες. Δεν είναι και πολύ στιβαρή θεωρία αλλά είναι η καλύτερη με απόσταση από όλες τις άλλες.
Αυτό καταλήγει στο ότι η μόνη διέξοδος για να αλλάξουμε γεγονότα στο οροσκόπιό μας είναι να ξεφύγουμε από την μηχανικότητα. Αυτό δεν είναι εύκολο, αντίθετα είναι εξαιρετικά σπάνια και δύσκολο, για αυτό και οι προβλέψεις επαληθεύονται.

Θεωρούν οι αστρολόγοι ότι μια πλανητική θέση μπορεί αν λειτουργήσει με διαφορετικούς τρόπους ανάλογα με την προσπάθεια του ατόμου. Αν όμως η μηχανικότητα κυριαρχεί πάνω του τότε δεν είναι δυνατό να επιλέξει, και η προσπάθεια του θα είναι απόρροια της ιδικής κατάστασής του. Δηλαδή δεν θα διαλέξει να μάθει ή απλώς να πονέσει από μια εμπειρία, θα λειτουργήσει αυτόματα. Γιατί όμως μια πλανητική θέση λειτουργεί στον έναν με διαφορετικό τρόπο από ότι σε άλλον, αν αυτό δεν είναι αποτέλεσμα της επιλογής του. Δύο καλές πιθανότητες είναι οι εξής, η αστρολογία αν και προβλέπει αρκετά καλά δεν προβλέπει τα πάντα, επειδή είναι εγγενώς ελλιπής, και μια άλλη ο αστρολόγος δεν είναι σε θέση να κατανοήσει συνολικά το ωροσκόπιο και δεν βλέπει τους λόγους που οδηγούν σε διαφορετικά φαινομενικά αποτελέσματα. Συμπέρασμα: για αλλαγή αυτοσυνείδηση. Η συσσωρευμένη γνώση δεν επιτρέπει έλεγχο στο ωροσκόπιό μας.

Όσο δεν έχουμε μια ικανοποιητική θεωρία για την επίδραση των πλανητών είναι σκόπιμο να μην χρησιμοποιούμε φράσεις που δηλώνουν την επίδραση. Αυτό μας αποπροσανατολίζει. Δεν περνά η επίδραση του Πλούτωνα, εγώ αλλάζω. Όταν θεωρούμε τους πλανήτες υπεύθυνους υποβαθμίζουμε το γεγονός ότι αυτή η ζωή είναι δική μας και όσο μικρές δυνατότητες και αν έχουμε είμαστε οι μόνοι που μπορούμε να κάνουμε κάτι για να την αλλάξουμε. Αν αντίθετα έστω και λεκτικά μεταφέρουμε την αιτία έξω από εμάς ενισχύουμε τα παρανοϊκά κομμάτια της προσωπικότητάς μας, που θεωρούν ότι για τα προβλήματά μας υπεύθυνοι είναι οι άλλοι. Και έχουμε πολλά τέτοια. Να σημειώσουμε ότι είναι περιττό να επικρίνουμε τον εαυτό μας για την μειωμένη μας αυτοσυνείδηση.

Υπάρχει η διαδεδομένη άποψη ότι η επιστήμη είναι δογματική. Προφανώς υπάρχουν επιστήμονες που είναι δογματικοί. Αλλά η φύση της επιστήμης είναι ακριβώς το αντίθετο. Μόλις συγκεντρωθούν στοιχεία που έρχονται σε αντίθεση με μια θεωρία αμέσως, η θεωρία εγκαταλείπεται και αναζητείται μια νέα που να καλύπτει τα νέα στοιχεία. Και αυτό δεν είναι μια γεγονός που επαναλαμβάνεται συνέχεια. Μπορεί κανείς να πεί το ίδιο για τις θρησκείες;

Συχνά κατηγορείται η λογική σαν ένα εργαλείο με περιορισμένη χρησιμότητα. Όντως είναι περιορισμένη, γιατί είναι δύσκολο να συγκεντρωθούν τα απαραίτητα στοιχεία για να τα επεξεργαστούμε, πολλά στοιχεία είναι αδύνατο να τα βρούμε, για κάποια περιοριζόμαστε από τα αντιληπτικά μας εργαλεία, αλλά ακόμα και να τα είχαμε αντικειμενικά και πλήρη στοιχεία θα ήταν αδύνατο να επεξεργαστούμε το σύνολό τους λόγο του μεγάλου τους όγκου και της πολυπλοκότητας τους. Και τι με αυτό; έχουμε κάποιο άλλο εργαλείο καλύτερο και πιο αξιόπιστο; μήπως την διαίσθηση. Αστείο, τα προβλήματα αξιοπιστίας της διαίσθησης είναι κατά πολύ μεγαλύτερα από της λογικής. (Για αυτό και συνιστάται από τους αξιοπρεπείς διαισθητικούς να επαληθεύονται οι διαισθητικές πληροφορίες με την λογική πριν θεωρηθούν ισχυρές.)

Αλλά ας πάρουμε μια κοινή περίπτωση που θεωρείται η λογική υπερβολικά κακόπιστη. Όταν παρατίθεται μια θεωρεία η λογική ζητά να την αποδείξουμε, ισχυριζόμενη ότι το βάρος της απόδειξης το έχει αυτός που υπερασπίζεται την θεωρεία και όχι αυτός που την αμφισβητεί. Ας υποθέσουμε ότι όντως η λογική απαίτηση είναι υπερβολική, και αυτός που θέτει μια θεωρία δεν έχει την υποχρέωση να την αποδείξει.
Μεταξύ της γής και του ήλιου υπάρχει μια μικρή τσαγέρα, είναι τόσο μικρή που δεν μπορούν να την ανακαλύψουν τα τηλεσκόπια μας. Μέσα στην τσαγέρα κατοικεί ένας λαός από αυτοαναπαραγόμενα ρομπότ, τον έχει θέσει εκεί ένα διαστημόπλοιο που επισκέφτηκε το ηλιακό μας σύστημα σαν ένα μηχανισμό ελέγχου ώστε όποτε η έμβια ζωή στον πλανήτη μας κινδυνεύει να επεμβαίνει και να την σώζει από την καταστροφή με σκοπό να φτάσει κάποτε εξελισσόμενη στην πνευματική τελείωση. Αυτά τα ρομπότ κατέστρεψαν τους δεινόσαυρους γιατί έφτασαν σε μια σταθερή εξελικτική βαθμίδα που δεν έδινε δυνατότητες για ανάπτυξη πνευματικότητας ενώ τα θηλαστικά ήταν μια ομάδα που υποσχόταν περισσότερα. Σύντομα θα επέμβουν για να σώσουν τον πλανήτη. Γιατί τσαγέρα, δεν είναι σίγουρο πάντως διορατικοί της εκκλησίας της σώζουσας τσαγέρας υποθέτουν ότι απλά δεν είχαν κάτι καταλληλότερο πρόχειρο στο διαστημόπλοιο.
Είναι μια όμορφη ιστορία και κανείς δεν μπορεί να αποδείξει ότι είναι λάθος, αυτό σημαίνει ότι είναι σωστή;

Πάμε σε ένα άλλο λογικό αξίωμα. Όταν τα ίδια γεγονότα εξυπηρετούνται από δύο ή περισσότερες θεωρίες είμαστε υποχρεωμένοι να διαλέξουμε την απλούστερη. Μπορεί να διατυπωθεί με μεγαλύτερη ακρίβεια αλλά και έτσι μας κάνει. Γνωστή σαν “ξυράφι του Όκαμ” από το όνομα αυτού που την πρωτοδιατύπωσε.
Χθες κάποια στιγμή έτριξε το κομοδίνο μου. Κατάλαβα ότι ο άγγελος μου μου έστελνε το μήνυμα κοιμήσου ήσυχη είμαι εδώ και σε προσέχω. Συχνά το κάνει τα βράδια. Αλλά και την ημέρα μερικές φορές. Πριν από ένα χρόνο περίπου είμαστε με μια φίλη σε ένα βουνό και σηκώθηκε αέρας και αντί να στέλνει την σκόνη του δρόμου σε μια κατεύθυνση την στριφογύρναγε. (το έχω ακούσει από κάποια πνευματική αδελφή). Προφανώς υπάρχουν απλούστερες υποθέσεις, (οι μεταφυσικές για να μην έχουν τεκμηριωθεί επιστημονικά κατά πάσα πιθανότητα θα είναι πιο πολύπλοκες) όπως οτι η μεταβολή της θερμοκρασίας κάνει τα έπιπλα να τρίζουν.

Συχνά θα είναι δύσκολο ή και αδύνατο να βρούμε μια φυσική εξήγηση για γεγονότα που μας συμβαίνουν. Είναι τότε σκόπιμο να θεωρούμε ότι η εξήγηση είναι ένας “από μηχανής θεός”. Καλό θα είναι να θυμόμαστε ότι η μεταφυσική εξήγηση είναι πολύ ακραία, η πιθανότητα το γεγονός να δέχεται μια φυσική εξήγηση που μας διαφεύγει λόγο των περιορισμένων δυνατοτήτων μας, ή ακόμα και γιατί η επιστήμη δεν το έχει προσεγγίσει ακόμα, είναι μια πολύ πιο απλή θεωρία.
Πριν κάποια χρόνια η μητέρα μου μια φορά την βδομάδα πάνω κάτω έβλεπε στην καθημερινή της ζωή ένα ιριδίζον παραπέτασμα και πίσω από αυτό κανονικά το περιβάλλον. Ρώτησα κάποιον γιατρό και δεν μπόρεσε να μου δώσει απάντηση. Ένας πνευματικός δάσκαλος μου είπε ότι με κάποιον τρόπο ενώ έβλεπε κανονικά τα πράγματα στο φυσικό επίπεδο έπαιρνε και πληροφορίες από το αστρικό. Μετά από μερικά χρόνια άρχισα να το παθαίνω και εγώ που και που. Πολύ εντυπωσιακό και όμορφο. Αρκετά χρόνια μετά μιλώντας με ένα οφθαλμίατρο μου εξήγησε ότι αυτό που βλέπαμε ήταν το αντίστοιχο του πονοκεφάλου για τα μάτια. Η φυσική εξήγηση αργεί αλλά κατά κανόνα υπάρχει.

Καλό είναι να θυμόμαστε ότι ο εγκέφαλος τρέχει ένα εξαιρετικό πρόγραμμα που αυτόματα διορθώνει τις πληροφορίες σύμφωνα με ένα αναμενόμενο (ασυνείδητο) αποτέλεσμα. Αυτό είναι κάτι γνωστό και το ζούμε όλοι μας καθημερινά, λιγότερο γνωστό είναι ότι ο εγκέφαλος διορθώνει και τις μνήμες μας. Σε πειράματα βρέθηκε ότι είναι αρκετά εύκολο να αποκτήσουμε μνήμες από γεγονότα που δεν ζήσαμε. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η περίπτωση, όπου κοπέλες κατά τα πρώτα χρόνια της ψυχανάλυσης, αποκτούσαν μνήμες σεξουαλικής κακοποίησης από τους γονείς τους. (κάτι τέτοιο ταίριαζε με μια από τις κύριες εξηγήσεις που έδινε τότε η ψυχανάλυση για μερικές ασθένειες) Αυτό οδήγησε κάποιους γονείς και στην φυλακή. Αργότερα αποδείχτηκε ότι υπήρχαν περιπτώσεις που η κακοποίηση ήταν απλά αδύνατη, και οι ψυχολόγοι έγιναν πιο προσεκτικοί στο να μην δημιουργούν μνήμες. Έχω δημιουργήσει και εγώ μια τέτοια μνήμη σε κάποιον και μάλιστα αναπάντεχα εύκολα. Για αυτό και δίνω περιορισμένη σημασία στις μνήμες μου, και θεωρώ ότι είναι κάτι που πρέπει να το προσεγγίζουμε με προσοχή.

Συχνά συγχέουμε την εμπειρία με την εξήγησή της. Κάνω μια άσκηση και παίρνω μια πληροφορία. Αυτόματα θεωρώ ότι η πληροφορία προέρχεται από μια εξωτερική πηγή, στην οποία πιθανά αποτάθηκα. Όμως αυτό που πραγματικά είχα σαν πληροφορία, είναι ότι μέσα στο μυαλό μου, ήρθε η τάδε σκέψη. Αυτό ισχύει ακόμα και όταν ακούσω δυνατά με τα αυτιά μου την πληροφορία. Δεν είμαι πραγματικά σε θέση να ξέρω αν είναι εξωτερική η εσωτερική εμπειρία. Δεν είναι απαραίτητο να είναι κάποιος τρελός για να ακούει φωνές μια στο τόσο. Οπότε όταν έχουμε μια πληροφορία την σημειώνουμε και κοιτάμε να δούμε κατά πόσο ταιριάζει με το θέμα που μας απασχολεί. Αν ήρθε από έξω ή από μέσα και δευτερεύον είναι και σχεδόν αδύνατο να το εκτιμήσουμε. Η χρησιμότητά της είναι το ζητούμενο.
Η σύγχυση της εμπειρίας με την εξήγησή της υπάρχει και σε ένα δεύτερο επίπεδο. Μετά από αλλεπάλληλες αποτυχίες σε ερωτικές σχέσεις θεωρώ ότι αυτό είναι ένα μήνυμα πως πρέπει να αναζητήσω μια πιο πνευματική σχέση ή και να αφιερωθώ στον Θεό. Στην πραγματικότητα το “μήνυμα” (που δεν είναι καθόλου μήνυμα) ίσως είναι πως αναζητώ απολύτως ακατάλληλες σχέσεις (όχι λόγο λειψής πνευματικότητας των συντρόφων μου, άμα είχα εγώ αρκετή, πιθανότατα θα κουλάντριζα καλύτερα τις σχέσεις μου) αλλά γιατί για παράδειγμα ψάχνω, ασυνείδητα, αναξιοπαθούσες κοπελίτσες τις οποίες όμως δεν είμαι σε θέση να τις στηρίξω και γίνεται... Είναι εύκολο να μπερδέψω την ερμηνεία της εμπειρίας με την ίδια την εμπειρία.
Σε περιπτώσεις ανέλπιστης σωτηρίας είναι δύσκολο να μην αναζητήσουμε ένα φύλακα άγγελο. Παρόλα αυτά αν εξεταστούν με νηφαλιότητα και προσοχή από ένα αμέτοχο παρατηρητή στις περισσότερες περιπτώσεις θα βρούμε την σωτηρία μας απολύτως μέσα στα στατιστικά όρια.
Κάτι που θα προσγειώσει τις θεωρίες μας είναι και γιατί ο φύλακας άγγελος βοήθησε σε μια περίπτωση και όχι σε άλλη. Γιατί αυτή η διάκριση στις θαυματουργικές θεραπείες. Είναι τόσο εγωιστής ο Θεός ώστε βοηθά όσους πιστεύουν σε αυτόν και τους άλλους όχι? Γελοιότητες.
Η πίστη θεωρείται σαν βασικός παράγοντας βοήθειας. Αυτό είναι κάτι που το αναγνωρίζει η επιστημονική κοινότητα. Αλλά αυτό γιατί ενεργοποιεί τις δυνάμεις μας και εμποδίζει τις αρνητικές σκέψεις.

Τι πειράζει λοιπόν αν πιστεύουμε σε κάτι που είναι λάθος. Ιδικά αν αυτό μας βοηθά να νιώθουμε καλύτερα. Κατά πρώτον υπάρχει ένα θέμα, ψάχνω την αλήθεια στα μέτρα των δυνατοτήτων μου ή βολεύομαι με ένα ψέμα. Είμαι ερευνητής ή πάω να την βολέψω. Εγώ θέλω να την βολέψω. Το κακό είναι ότι η πίστη μπάζει από παντού, όσο καλή διάθεση και να έχω δεν μπορώ να πιστεύω για πολύ σε τόσο σαθρά οικοδομήματα. Δεν είμαι ο μόνος που δυσκολεύεται να πιστεύει επί μακρόν, ελάχιστοι πιστεύουν βαθιά μέσα τους, και μένουν αμετακίνητοι στην πίστη τους. Μήπως οι δικοί σας γνωστοί κάνουν πάρτι όταν πεθαίνει κάποιος, και όμως θα έπρεπε αν πίστευαν ότι μετακομίζει στον παράδεισο. Οπότε αναγκαστικά συντάσσομαι με τους ερευνητές. Δεύτερον, όταν πιστεύεις ότι κάτι είναι κάπως, δεν ψάχνεις να βρεις κάτι σωστότερο, ακόμα και να βρεις κάτι διαφορετικό δυσκολεύεσαι να το αποδεχθείς, και ακόμα περισσότερο έχεις την τάση να τροποποιήσεις τα ευρήματά σου ώστε να ταιριάζουν με την πίστη σου. Οπότε η πίστη μπορεί να γίνεται εμπόδιο στην έρευνα και στην προσπάθεια να καλυτερεύσεις την ζωή σου. Τρίτον, οι θρησκείες και μάλιστα οι τρεις κύριες μονοθεϊστικές, εφαρμόστηκαν σπέρνοντας πόνο, τρόμο, αίμα, ενοχές και ότι άλλο φανταστείς. Ακόμα και αν δεχθούμε ότι η ηθική τους ήταν αποδεκτή, (που σε πολλά θέματα δεν ήταν) η εφαρμογή τους ήταν απαράδεκτη. Ακόμα και οι πιο ήπιες θρησκευτικές εξουσίες συχνά μάχονται το αυτονόητο, (επιστήμη, έλεγχο γεννήσεων,) και στηρίζουν την όποια πολιτική και οικονομική εξουσία. Οπότε ακόμα και οι πιο αξιοπρεπείς πιστοί, αποτελούν μια βάση πάνω στην οποία στηρίζονται οι ακραίοι. Τέταρτο από μια αυθαιρεσία εύκολα προχωράμε σε μια δεύτερη και μια τρίτη και δεν έχουμε σταματημό. Αυτό δεν είναι απαραίτητο, μπορεί να σταματήσουμε, αλλά το μυαλό μας δεν είναι φτιαγμένο για να επεξεργάζεται κριτικά ότι ακούει, κατά κανόνα λειτουργεί με μια ενσωματωμένη τάση σε κάθε πακέτο πληροφοριών είτε απορρίπτοντας είτε πιστεύοντας. Είναι κάτι που το έχω δει πρώτα πρώτα σε μένα.

Τι ευνοούμε όταν λέμε Θεός. Η εικόνα του αγαθού γεράκος είναι πολύ εύκολος στόχος για αμφισβήτησή. Πια θα ήταν μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα? Ο Θεός θα πρέπει να είναι υπεράνθρωπος, νοήμων, με προθέσεις, δημιουργός του σύμπαντος (αν και μερικές θεωρίες τον βάζουν να παρατάει το σύμπαν στην τύχη του μετά την δημιουργία του), να υπάρχει έξω από εμάς (έστω και αν εμείς αποτελούμε μέρος του), αθάνατος και αδημιούργητος (κάποιες θρησκείες παραθέτουν μεταγενέστερους της δημιουργίας θεούς, αλλά από όσο ξέρω βάζουν και κάποιον προγενέστερο του σύμπαντος.) Πολλές άλλες ιδιότητες του αποδίδονται, αλλά αυτές είναι αρκετές και κοινές στις περισσότερες θρησκείες ώστε να μπορούμε να στηρίζουμε μια συζήτηση πάνω τους. Μια άλλη εικόνα περί θεού είναι και η φύση με του νόμους της και την θαυμαστή πολυπλοκότητά της, δηλαδή ότι μερικοί από μας παρατηρώντας την φύση αισθανόμαστε μια βαθιά ευλάβεια αντίστοιχη με αυτή ενός πιστού σε μια θρησκεία. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι και η φύση είναι θεός, αλλά υπάρχει μια σοβαρή διαφορά. Η φύση δεν είναι νοήμον, δεν έχει σκοπό, δεν έχει μνήμη, δεν έχει θέληση. Δεν είναι “πρόσωπο” με την έννοια που δίνουμε κατά κανόνα στον Θεό. (Για αυτό και κάποιοι διαχωρίζουν τις θρησκείες σε “προσωπικές” και μη. Εδώ αναφερόμαστε στις “προσωπικές” θρησκείες) Προσωποποιώντας την φύση, συχνά της αποδίδονται προθέσεις, αλλά αυτό γίνεται ποιητική αδεία και όχι κατά κυριολεξία.
Να σημειώσουμε ότι η κομψή περί θεωρία θεού, που τον θέλει να δίνει τις “σταθερές” πάνω στις οποίες δομείται το σύμπαν και έκτοτε να μην επεμβαίνει, θεωρεί τον Θεό σαν “πρόσωπο”.
Ένα από τα λάθη που συνδέονται με την θεωρία της εξέλιξης είναι και ότι η εξέλιξη προσαρμόζει τα είδη στις απαιτήσεις του περιβάλλοντος, με την έννοια ότι αντιλαμβάνεται με κάποιον τρόπο την απαιτούμενη αλλαγή και την παράγει. (Είναι σαν να θεωρούμε την φύση πρόσωπο). Αυτό είναι τελείως λάθος. Η θεωρία της εξέλιξης λέει (πολύ σχηματικά) ότι αν εμφανιστεί μια τυχαία αλλαγή και αυτή βοηθά την προσαρμογή – επιβίωση τότε αυτή κυριαρχεί στους απογόνους. Δηλαδή η αλλαγή είναι τυχαία και όχι κατευθυνόμενη από το περιβάλλον, η επικράτησή της είναι αναγκαστική. (Σαν να ρίχνουμε ζάρια και να σημειώνουμε το αποτέλεσμα μόνο όταν ταιριάζει με αυτό που θέλουμε).

Μια εικόνα που έχουν οι ένθεοι για τους άθεους είναι ότι την βρίσκουν με την αθεΐα. Γουστάρουν και είναι άθεοι. Είναι ολότελα λάθος, όλοι σχεδόν οι άθεοι μεγάλωσαν με ένθεους γονείς και στάθηκε δύσκολο να αμφισβητήσουν την θρησκεία τους. Έχουν ασχοληθεί σοβαρότερα με την θρησκεία από την πλειονότητα των ένθεων. Οι άθεοι αντιμετωπίζονται αρνητικά από το περιβάλλον τους, για αυτό και οι περισσότεροι άθεοι αποφεύγουν να το γνωστοποιούν ευρέως. Η συντριπτική τους πλειοψηφία θα χαιρόντουσαν να ανακαλύψουν ότι υπάρχει ένας καλοπροαίρετος Θεός και ένας παράδεισος που περιμένει στην γωνία.
Να σημειώσουμε ότι στην περίπτωση που τα περί Θεού είναι αληθινά, η έντιμη στάση τους και η ουμανιστική τους προσέγγιση είναι μάλλον καλύτερα διαβατήρια από την παράλογη πίστη. Έχει μεγαλύτερη αξία να κάνεις το καλό γιατί το θες, από το να το κάνεις γιατί έτσι σου λέει η θρησκεία σου. (όχι ότι οι θρησκείες προτρέπουν και πολύ στο καλό)

Αποδείξεις περί Θεού.
Η οντολογική απόδειξη για την ύπαρξη του Θεού είναι ανέκδοτο, την προσπερνάμε.
Η πιο γνωστή απόδειξη και πιο αληθοφανής είναι ότι το σύμπαν πρέπει να έχει κάποιον δημιουργό. Γιατί? Επειδή δεν γίνεται κάτι τέτοιο να υπάρχει από μόνο του, έχει τόσο πολύπλοκη δομή που αυτή η δομή δεν είναι δυνατό να υφίσταται από μόνη της. Σε αυτή την απόδειξη υπάρχει ένας προφανής αντίλογος, γιατί θεωρείται αναγκαστικό να υπάρχει κατασκευαστής για το σύμπαν ενώ ο Θεός δικαιολογείται να είναι αυθύπαρκτος. Η συνήθης απάντηση είναι ότι η πολύπλοκη δομή του σύμπαντος, μας αναγκάζει να αναζητήσουμε κατασκευαστή. Ε και! Γιατί πρέπει να δεχθούμε ότι ο Θεός είναι απλός, ώστε να μην χρειάζεται και αυτός κατασκευαστή! Ο μόνος ορατός λόγος είναι ότι έτσι τον θεωρούμε. Αλλά γιατί να πάμε τόσο μακριά την συζήτηση. Υπάρχει πιο απλός αντίλογος. Από τις δύο θεωρίες του αυθύπαρκτου σύμπαντος και του κατασκευαστή Θεού πια είναι απλούστερη, “ξυράφι του Όκαμ”. Η τρίτη συνηθέστερη απόδειξη που επικαλούνται οι ένθεοι είναι ότι είναι αδύνατο να αποδειχθεί ότι δεν υπάρχει Θεός, άρα η αμφισβήτησή του είναι λάθος. Όμως η αμφισβήτηση δεν υποχρεούται να αποδεικνύει την θέση της, το βάρος της απόδειξης το έχει η θεωρία, αλλιώς η πίστη σε μια διαστημική τσαγιέρα παραμονεύει. Είναι προφανές ότι σε πάμπολλες περιπτώσεις παρόλο που δεν είμαστε σε θέση να αποδείξουμε ότι μια θεωρία είναι ψευδής, είναι όντως ψευδής. Για παράδειγμα δεν είστε σε θέση να αποδείξετε ότι δεν είμαι εξωγήινος, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είμαι (όντως δεν είμαι).

Ίσως να υπάρχει Θεός. Δεν μπορούμε να το αποκλείσουμε έστω και αν η πιθανότητα είναι πολύ μικρή, σύμφωνα με τις μέχρι σήμερα ενδείξεις (αν μάλιστα εξετάσουμε το θέμα σύμφωνα με τις μέχρι σήμερα γνώσεις μας μπορούμε να αποδείξουμε εύκολα ότι δεν υπάρχει Θεός). Αν υπάρχει, τότε για κάποιους λόγους που δεν είμαστε σε θέση να ξέρουμε, έχει επιλέξει να μην γίνεται αντιληπτή η ύπαρξή του. Ίσως προτιμά να λειτουργούμε θεωρώντας ότι δεν υπάρχει, ώστε οι επιλογές μας να γίνονται χωρίς τον φόβο ενός μπαμπούλα Θεού!

Αν δεν μπορούμε να έχουμε μια σαφή ένδειξη ότι ο Θεός υπάρχει, τι μας μένει να κάνουμε.
Ή ποιοι είναι οι σκοποί του εσωτερισμού
Να αυξήσουμε την διάρκεια της ζωής μας!
Να πετύχουμε μεγαλύτερη κατανόηση του εαυτού μας, των σχέσεών μας και γενικότερα του περιβάλλοντος μας.
Να αυξήσουμε τις στιγμές χαράς.
Να εκμεταλλευτούμε τις στιγμές δυστυχίας μας.
Να μειώσουμε όσο είναι δυνατό, τις δεσμεύσεις μας.
Να αγαπήσουμε όσο πιο συχνά, βαθιά και σε διάρκεια γίνεται.

Συχνά ακούω ότι νιώθω καλύτερα με την πίστη μου. Η συζήτηση αφορά ανθρώπους που αναζητούν την αλήθεια στο μέτρο του δυνατού ή έστω που αδυνατούν να συμβιβαστούν με ετοιμόρροπες θεωρίες.

Αιθέρας

Ένας ορισμός αρχικά από την βίκιπέδια:
Αιθέρας σύμφωνα με την αρχαία και την μεσαιωνική αντίληψη ήταν το υλικό που γέμιζε τον χώρο του σύμπαντος γύρω από την γήινη σφαίρα.
Ο αιθέρας ήταν το πέμπτο στοιχείο, μαζί με τη φωτιά, τον αέρα, το νερό και τη γη, από τα οποία ήταν φτιαγμένος ο κόσμος. Ενώ τα προηγούμενα στοιχεία δομούσαν τον κόσμο των ανθρώπων, ο αιθέρας πίστευαν ότι δομούσε τον ουρανό, τους πλανήτες, τα άστρα και γενικά τον υπόλοιπο κόσμο. Ο αιθέρας πίστευαν ότι είχε το σχήμα του κανονικού δωδεκάεδρου, γιατί ήταν το μοναδικό κανονικό στερεό του οποίου το ανάπτυγμα δεν αναλυόταν σε ορθογώνια ή ισοσκελή τρίγωνα. Έτσι, του απέδιδαν ξεχωριστές ιδιότητες, αφού ο κόσμος τον οποίο δομούσε ήταν ιδανικός και η κατοικία των θεών. Η ιδέα αυτή για τον αιθέρα διατηρήθηκε και στο Μεσαίωνα με την Αλχημεία.

Άλλη προσέγγιση θα μπορούσε να είναι ότι τα πέντε στοιχεία αποτελούν διαφορετικές καταστάσεις της ύλης. Οι τρεις καταστάσεις στέρα, υγρή και αέρια είναι απλές στην σύλληψή τους. Η φωτιά θα μπορούσε να αποτελεί την κατάσταση της ύλης σαν κβάντα ενέργειας και ο αιθέρας να αποτελεί την κυματική μορφή της ύλης.

Μια πιο συμβολική προσέγγιση στην έννοια των στοιχείων είναι να θεωρήσουμε την γη σαν την υλική μας φύση, το νερό σαν στον συναισθηματικό κόσμο, τον αέρα σαν την διανόηση, την φωτιά σαν την φυσική ενέργεια και την πράνα σαν την πεμπτουσία. Η έννοια της πράνας νομίζω ότι έχει καταγωγή από τον Ινδουισμό. Αναφέρεται σε μια ζωοποιό ενέργεια που υπάρχει διάχυτη στο σύμπαν. Τα έμβια όντα θεωρούνται κατά κάποιον τρόπο σαν δέκτες – συσορευτές αυτής της ενέργειας, χάρη στην οποία εκδηλώνεται το φαινόμενο της ζωής.
Υπάρχει μια αντιστοιχία της πράνας με το «τσι»

Το Τσι είναι η Κινέζικη λέξη που χρησιμοποιείται για να περιγράψει "τη φυσική ενέργεια του σύμπαντος".Αυτή η ενέργεια, αν και ονομάζεται φυσική, είναι πνευματική ή υπερφυσική και είναι μέρος ενος μεταφυσικού, όχι εμπειρικού, συστήματος αξιών. Το Τσι πιστεύεται οτι περιβάλλει όλα τα πράγματα, συμπεριλαμβανομένου και του ανθρωπίνου σώματος. Τέτοια μεταφυσικά συστήματα αξιών γενικά αναφέρονται σαν τύποι του βιταλισμού.Μια απ' τις βασικές έννοιες που σχετίζονται με το Τσι είναι η έννοια της αρμονίας. Η διατάραξη, είτε στο σύμπαν είτε στο σώμα, είναι αποτέλεσμα της δυσαρμονίας, κάποιων πραγμάτων δηλαδή που είναι εκτός ισορροπίας και πρέπει να επανέλθουν σε ισορροπία.

Με μια άλλη (μεταφυσική) προσέγγιση το κενό αποτελεί το πέμπτο στοιχείο. Με το κενό που αναζητά ο διαλογιζόμενος. Το κενό που περιέχει τα πάντα.
Μερικές θεωρίες φαίνονται απλοί παραλογισμοί. Αυτό μπορεί να συμβαίνει γιατί είναι όντως παραλογισμοί. Αλλά μπορεί να οφείλεται και στο ότι δεν υπάρχει το κατάλληλο πλαίσιο επικοινωνίας, οι κατάλληλες λέξεις για να εξηγήσουμε κάποιες εμπειρίες. Την αίσθηση του κενού στο διαλογισμό, που είναι τόσο γεμάτη από ενέργεια πως να την περιγράψουμε. Ή την αίσθηση του εγώ που αποσύρεται, και όμως αφήνει στην θέση του κάτι πολύ μεγαλύτερο.

Τι λέει η επιστήμη για το θέμα:
Μόλις ανακαλύψαμε μέσω αστρονομικών παρατηρήσεων, ότι το φως χρειάζεται κάποιο χρόνο, για να ταξιδέψει οι επιστήμονες αναρωτήθηκαν για τη φύση του φωτός. Επειδή το φως είχε κυματικές ιδιότητες, δηλαδή συμπεριφερόταν σαν κύμα, συμπέραναν ότι ήταν κύμα. Το επόμενο ερώτημα ήταν σε ποιο υλικό μεταδιδόταν αυτό το κύμα, μια και τα μέχρι τότε γνωστά «κύματα» μεταδίδονταν σε κάποιο υλικό. Επειδή δεν υπήρχε κάποιο απτό – γνωστό υλικό που να χρησιμοποιείται για την μετάδοσή τους, αποφάσισαν να υποθέσουν την ύπαρξη ενός που το ονομάσουν αιθέρα χρησιμοποιώντας την αρχαία ορολογία.
Μετά την ανακάλυψη του ηλεκτρομαγνητικού κύματος οι επιστήμονες θεώρησαν ότι φύση του ταυτίζεται με του φως. Παρατηρήθηκε ότι τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα είναι εγκάρσια, και επειδή τα εγκάρσια κύματα διαδίδονται στα στερεά συμπέραναν ότι ο αιθέρας ήταν κατά κάποιον τρόπο «στερεός» ή ορθότερα έχει κάποιες από τις ιδιότητες που αποδίδουμε στα στερεά! Αυτό οδήγησε σε διάφορες κοσμολογικές θεωρίες που ταύτιζαν το σύμπαν με τον αιθέρα και ερμήνευαν την ύλη ως δίνες του αιθέρα. Κάπως έτσι θεωρείται ότι συμβαίνει και σε σύγχρονες ερμηνείες της γενικής θεωρίας της σχετικότητας, όπου αντί για αιθέρα, χρησιμοποιείται ο χωροχρόνος.
Οι επιστήμονες που υποστήριζαν τη θεωρία του Αιθέρα, είχαν αποδειχθεί τις εξής αξιωματικές ιδιότητες του: Ο Αιθέρας υπάρχει παντού, γεμίζει όλο το σύμπαν, διαπερνά κάθε ύλη, είναι η πηγή κάθε ενέργειας, μεταβάλλεται σε ύλη ή μάζα... Εκπέμπει φως, αλλά είναι διαφανής. Δεν υπάρχει θερμότητα στον αιθέρα, δεν υπάρχει απώλεια ενέργειας. Ο Αιθέρας είναι ακίνητος, στάσιμος και αναπόδεικτος. Αν και όλα αυτά δεν ακούγονται και τόσο επιστημονικά...
Οι Μίκελσον και Μόρλεϋ επηρεασμένοι από αυτές τις θεωρίες, αποφάσισαν να μετρήσουν την ταχύτητα του φωτός, προς διάφορες διευθύνσεις. μετρώντας ουσιαστικά την ταχύτητα του αιθέρα ως προς τη γη ή για την ακρίβεια, ως προς τη διάταξη του πειράματος. Το αποτέλεσμα ήταν ότι ο αιθέρας ήταν ακίνητος ως προς τη γη. Η πιο πειστική θεωρία για την ερμηνεία του φαινομένου ήταν ότι δεν υπήρχε αιθέρας.
Περιγραφή του πειράματος υπάρχει στη σελίδα http://en.wikipedia.org/wiki/Michelson%E2%80%93Morley_experiment
Το 1905 ο Άλμπερτ Αϊνστάιν με τη Θεωρία της Σχετικότητας (Ε=mc²), που έδειξε πως δεν απαιτείται αιθέρας, για την διάδοση των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων στο κενό.
Στη φυσική, ως κενό ορίζεται η απόλυτη απουσία ύλης σε μια περιοχή χώρου. Αλλά εκτός από την ύλη υπάρχουν και οι ιδιότητες του χωροχρόνου...
Ο αιθέρας λοιπόν επανέρχεται με μια διαφορετική προσέγγιση, παρατηρώντας ότι ο χώρος είναι προικισμένος με φυσικές ιδιότητες, μπορούμε να πούμε ότι το κενό, δεν είναι απλά και απόλυτα κενό. Μια θέση που ανέφερε και ο Αϊνστάιν.
Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που είχε να αντιμετωπίσει ο Αϊνστάιν, ήταν να κατανοήσει τι ακριβώς συμβαίνει σε έναν «άδειο χώρο». Στην περίπτωση αυτή, οι εξισώσεις πεδίου, προβλέπουν ότι είναι δυνατόν να υπάρχει πεδίο βαρύτητας, όπως ακριβώς συμβαίνει έξω από τα άστρα όπου ο χώρος θεωρείται κενός από ύλη, αλλά ταυτόχρονα υφίσταται σε αυτόν, το αστρικό βαρυτικό πεδίο. Άρα η Γενική Σχετικότητα προβλέπει την παρουσία «γεωμετρίας» στο χώρο, ακόμα και με απουσία της ύλης. Για τον Αϊνστάιν, η παρουσία της γεωμετρίας ή με άλλα λόγια του βαρυτικού πεδίου που απλώνεται σε αυτόν, αποκτά μια άλλη υφή με απολύτως φυσική σημασία, και σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί ως η περίπτωση του απόλυτου κενού.
Στην κβαντική φυσική, έχει αποδειχθεί η αρχή της απροσδιοριστίας. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορείς να γνωρίζεις ταυτόχρονα τη θέση και την ταχύτητα ενός σωματιδίου. Αυτό δεν έχει πρακτική εφαρμογή σε μακροσκοπικό επίπεδο, αλλά μόνο σε υποατομικό επίπεδο. Όσο ακριβέστερα γνωρίζεις το ένα πχ. την ταχύτητα, τόσο πιο ακαθόριστα γνωρίζεις το άλλο. Έτσι, η τιμή του πεδίου του «κενού» χώρου, δεν είναι δυνατόν να είναι ίσο με «μηδέν», γιατί τότε θα παραβιαζόταν η αρχή της απροσδιοριστίας.
Έτσι στον ΚΕΝΟ ΧΩΡΟ, (τον χώρο που δεν περιέχει ούτε ύλη ούτε ενέργεια), το πεδίο δεν μπορεί να διατηρείται ακριβώς ίσο με μηδέν, γιατί τότε θα παραβιαζόταν η αρχή της απροσδιοριστίας. Αν δεν υπήρχε καθόλου πεδίο, τότε η ένταση του πεδίου θα είχε μια ακριβώς προσδιορισμένη τιμή, την μηδενική. Επίσης, θα υπήρχε και ένας ακριβώς προσδιορισμένος ρυθμός χρονικής μεταβολής, ο μηδενικός. Όμως, ποτέ και σε κανένα χωροχρονικό τόπο, ο οποίος υπακούει στην αρχή της απροσδιοριστίας, δεν είναι δυνατόν να έχουμε απολύτως προσδιορισμένη ένταση και ρυθμό μεταβολής της έντασης.

Πάλι από την κβαντομηχανική. Από την στιγμή που δεν είμαστε σε θέση να ξέρουμε την ταχύτητα και την θέση ενός σωματιδίου, δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι ένα σημείο είναι κενό. Δεν είναι σίγουρο καν ότι υπάρχει κενό. Η φύση των σωματιδίων μάλλον δεν έχει την καθορισμένη μορφή, που αντιλαμβανόμαστε σε ένα απτό υλικό αντικείμενο. Χρωστάω ακόμα το σχετικό μάθημα, οπότε δεν μπορώ να πω και πολλά, πάνω στο πια είναι η πραγματική τους φύση. Αν την ξέρουμε...

Τρίτη 11 Ιανουαρίου 2011

Ομοιογένεια - ομοθρησκεία

Η ομοιογένεια ενώ είναι παράγοντας σταθερότητας και ανάπτυξης εθνικής συνείδησης, είναι συνάμα πρόβλημα μια και η εξέλιξη η βελτίωση, μιας ομάδος προϋποθέτει ανομοιογένεια.
Το σταθερό αναπαράγει τελικά τον εαυτό του και δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τις εξελίξεις μακροπρόθεσμα.
Οπότε το επιθυμητό είναι η μέγιστη ανομοιογένεια, που δεν διαταράσσει θεμελιακά την συνοχή μιας ομάδας. Αν ακούγεται αντιφατικό, τι να κάνουμε έτσι λειτουργούν τα οικοσυστήματα.

Ο τίτλος δεν αναφέρεται σε γενετική ομοιογένεια. Αυτό είναι ανέκδοτο και μάλιστα μαύρο. 

Αν θέτουμε "στάνταρτ" στην θρησκευτική συνείδηση, ερχόμαστε σε αντίθεση με την κοινωνική δικαιοσύνη. Αυτό συνεπάγεται ότι βραχυπρόσθεσμα θα αναπτύξουμε ένα ομογενές κράτος, αλλά μακροπρόθεσμα θα στείλουμε το καράβι για βρούβες. (Σημειώνω ότι σε αυτή την βάση νομίζω ότι οικοδομήθηκε το Ελληνικό κράτος μετά την επανάσταση και ιδίως μετά την ανταλλαγή πληθυσμών). Είτε θα δημιουργήσουμε ένα θεοκρατικό κράτος που η θρησκευτική προσέγγιση, θα επιβάλετε με την ισχυρή βία (μουσουλμανικά θεοκρατικά κράτη), είτε μεσοπρόθεσμα θα δημιουργηθούν ομάδες που θα αντιλαμβάνονται πως δεν μοιράζονται την εθνική συνείδηση με τους υπόλοιπους.
Στα εθνικά θέματα είναι θέμα της εκάστοτε κυρίαρχης ομάδας να δημιουργήσει εθνική συνείδηση. Και εδώ η κοινωνική δικαιοσύνη είναι κρίσιμη. Αν αποτύχει, είναι δεδομένο ότι θα υπάρχουν διαφοροποιήσεις και το να κατηγορεί τους άλλους για την αποτυχία της είναι άχρηστο.

Βέβαια καλείται να παίξει ένα αντιφατικό ρόλο να προστατεύσει τα συμφέροντά της (μιλάω για τα γνωστά λαμόγια και την στημένη νομοθεσία) πείθοντας ότι προστατεύει τα συμφέροντα του συνόλου. Αλλά τελείως κυνικά, δεν είναι ακατόρθωτο. Η αίσθηση παίζει ρόλο και όχι το γεγονός.
------------------
Ο όρος εθνική συνείδηση δεν είμαι σίγουρος ότι είναι κατάλληλος. Για παράδειγμα οι μετανάστες στην Αμερική σε μεγάλο βαθμό αισθάνονται εθνική συνείδηση του τόπου καταγωγής των αλλά έχουν μια συνείδηση ότι είναι πολίτες ενός άλλου κράτους πλέον και ότι τα συμφέροντά τους ταυτίζονται ισχυρότερα με το κράτος που διαμένουν. Ίσως θα ήταν καλύτερα να μιλάμε για συνείδηση πολίτη κράτους. 

Η θρησκεία, η γλώσσα και η ομοιογένεια αποτελούν βασικά στοιχεία ανάπτυξης της εθνικής ταυτότητας.
Αλλά όχι τα μόνα, ούτε είναι και αυτονόητη η προτίμηση σε αυτά.
Θα έλεγα να προσθέσουμε σαν παράγοντες ανάπτυξης της εθνικής συνείδησης, στον τίτλο του νήματος την κοινωνική δικαιοσύνη, την εκπαίδευση και αντί για την γλώσσα να βάλουμε τον "λόγο" (σαν σύνολο γλώσσας και λογικής κατά την χρήση της)
Υπάρχουν και άλλα όπως η κουλτούρα και ο πολιτισμός.

Χωρίς κοινωνική δικαιοσύνη, για την ακρίβεια χωρίς την αίσθηση της, δεν υφίσταται εθνική συνείδηση. Σκέψου την περίπτωση μιας κάστας ευγενών που δεν επιτρέπει την ώσμωση με τις κατώτερες κοινωνικές ομάδες ενώ τις απομυζά. Θα αισθανόσουν εσύ ποτέ σαν μέλος της κατώτερης τάξης ότι έχεις κοινά με τους ευγενείς που να επιτρέπουν την διαμόρφωση εθνικής συνείδησης? Ούτε στο ελάχιστο (μην πάρουμε τη Αγγλία σαν παράδειγμα εκεί όλοι ήταν ευγενείς σε σχέση με την υπόλοιπη ανθρωπότητα...). Το θέμα δεν είναι να υφίσταται η δυνατότητα όσμωσης αλλά να "πιστεύει" η κατώτερη ομάδα ότι υφίσταται.
Δεν έχεις ακούσει στον κύκλο σου το "εντάξει να κάνουμε θυσίες αλλά να μπουν και μερικά λαμόγια φυλακή και να δημευθούν οι περιουσίες τους"? Δεν το αναφέρω σαν ορθή ή όχι λογική αλλά σαν αίσθηση.
Στην Ελλάδα του σήμερα αυτή η αίσθηση της ατιμωρησίας, τραυματίζει βαθιά την εθνική μας συνείδηση. Νιώθουμε ότι δεν ανήκουμε στην ίδια κοινωνική ομάδα. Κατά την γνώμη μου πάντα.

Εάν υπάρχει αίσθηση κυρίως κοινωνικής δικαιοσύνης, η έλλειψη κοινής θρησκείας, εκπαίδευσης και της γλώσσας ακόμα, επιτρέπει την συγκρότηση εθνικής συνείδησης.

Η κοινωνική δικαιοσύνη επιτρέπει και την αίσθηση κοινού οφέλους, που ομαδοποιεί τους πολίτες. Βέβαια η αίσθηση κοινού οφέλους (ή κυνδίνου) μπορεί να εμφανιστεί και χωρίς κοινωνική δικαιοσύνη, αλλά τότε είναι μάλλον κάπως συγκυριακή και δεν εξασφαλίζει από μόνης της μακροπρόθεσμη εθνική συγκρότηση.

Και μην ξεχνάμε την εθνική εκπαίδευση. Παράγει την γλώσσα και την λογική που καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την συνείδηση.

Ας υποθέσουμε ότι παίρνουμε ένα πληθυσμό φυτών του ίδιου είδους με μεγάλη φαινοτυπική ομοιογένεια. Από τους απογόνους του επιλέγουμε για αναπαραγωγή όσους εμφανίζουν πάλι μεγάλη φαινοτυπική ομοιογένεια. Το επαναλαμβάνουμε για αρκετές γενεές και καταλήγουμε με ένα πληθυσμό που έχει μικρή φαινοτυπική ποικιλότητα. Αν πάψουμε να επεμβαίνουμε επιλεκτικά σε ένα διάστημα μερικών γενεών οι απόγονοι θα αποκτήσουν μια σοβαρή φαινοτυπική ποικιλότητα. Για αυτό και οι σποροπαραγωγοί βγάζουν χρήμα... Αυτό σημαίνει ότι η ομοιογένεια είναι αδύνατο να διατηρηθεί μακροπρόθεσμα. Όμως μιλήσαμε για φυτά. Το ίδιο ισχύει για όλους τους οργανισμούς από ότι έχει παρατηρηθεί.

Όμως τα κοινωνικά χαρακτηριστικά, παρόλο που σήμερα από μια αρκετά μεγάλη μερίδα ερευνητών, θεωρούνται επιφαινόμενα της γονιδιακής σύνθεσης, δεν είναι και δεδομένο ότι είναι.
Ας παρατηρήσουμε όμως ένα στοιχείο που συχνά θεωρείται ενοποιητικό της εθνικής ταυτότητας (και συμφωνώ ότι είναι). Την θρησκεία. Η χριστιανική θρησκεία έχει αποκτήσει δεκάδες «φαινοτύπους» στην διάρκεια της ιστορίας, και όλοι ισχυρίζονται ότι είναι «ορθόδοξοι». Δεν κρίνω το αν η δική μας εκδοχή είναι η όντως ορθόδοξη ή όχι, αλλά παρατηρώ ότι το στοιχείο αυτό (θρησκεία) εμφανίζει στην διάρκεια του χρόνου σοβαρή ποικιλομορφία. Παρόλο που υφίσταται ισχυρή πίεση ενάντια στην αλλαγή.
Αν το παρατηρήσουμε στο Ελληνικό κράτος, από την ανταλλαγή πληθυσμών, που προέκυψε ένας ισχυρά αμιγής πληθυσμός χριστιανών πολιτών, μέχρι σήμερα, έχουμε σε διάστημα μόλις 2-3 γενεών, την εμφάνιση στοιχείων παραλλαγής. Αυτά μπορούν να μειωθούν ή να αυξηθούν, δεν κάνω υποθέσεις, αλλά η παρατήρηση δείχνει ότι η διατήρηση ομοιογένειας στα στοιχεία που συγκροτούν την εθνική ταυτότητα είναι μάλλον όνειρο, τουλάχιστον μακροπρόθεσμα.

Υπάρχει όμως τρόπος να δημιουργηθεί και να διατηρηθεί η ομοιογένεια σε μια κοινωνία?
Φυσικά ναι, αντίστοιχος με των σποροπαραγωγών. Ότι δεν μου αρέσει στο πετάω, κοινώς καταστέλλω με βία κάθε αποκλίνουσα άποψη. (Αν και σήμερα με την πλύση εγκεφάλου ίσως υπάρχει και άλλη μεθοδολογία. Τώρα αν είναι λιγότερο ή περισσότερο βίαιη...)
Αυτή η στρατηγική μπορεί να έχει επιτυχία εφαρμοζόμενη σε μερικά στοιχεία που συγκροτούν την εθνική ενότητα, αλλά δεν μπορεί να επεκταθεί σε πολλά.
Η καταστολή όμως των αποκλίσεων έχει σαν αποτέλεσμα μια ομάδα πολιτών να βιώνει έλλειψη κοινωνικής δικαιοσύνης. Αφήνοντας στην άκρη τους ηθικούς ενδοιασμούς που μπορεί να έχει κανείς, το μέτρο θα μπορούσε να εφαρμοστεί με επιτυχία για την θρησκεία και μόνο, μια και η καταστολή θα αφορούσε λίγα μόνο άτομα στο σύνολο του πληθυσμού, σε κάθε γενεά. Όμως το κοινωνικό γίνεστε δεν αποτελείται από αυστηρά απομονωμένα στοιχεία. Η θρησκεία δεν είναι ένα κομμάτι ανεξάρτητο από την συνολική συγκρότηση της κοινωνίας, για αυτό η παρεμβατικότητα θα αφορούσε μακροπρόθεσμα και πολλά άλλα κοινωνικά στοιχεία, με αποτέλεσμα η αίσθηση της κοινωνικής δικαιοσύνης να προσβάλλεται όλο και περισσότερο.

Πάμε τώρα σε ένα γνωστό παράδειγμα ομοιογένιας. Οι αναδασώσεις στο παρελθόν γίνονταν από μια μόνη ποικιλία φυτών. Τα αποτελέσματα ολέθρια. Μετά από λίγα χρόνια το δάσος ενώ ξεκίναγε καλά χτυπιόταν από τη μια ασθένεια πίσω από την άλλη. Στην πραγματικότητα αν αφήνονταν να αναγεννηθεί από τις στάχτες του θα είχαμε ένα νέο ισχυρό οικοσύστημα σε 10-15 χρόνια (χωρίς βοσκούς, καταπατητές, και απόπλυση εδαφών) με την αναδάσωση ο χρονικός ορίζοντας απομακρύνονταν πολύ. Για αυτό και περάσαμε σε αναδασώσεις που χρησιμοποιούν μεγάλη ποικιλία γενετικού υλικού. πχ. 10 είδη από 3-4 ποικιλίες το κάθε ένα. Αν και πάλι η ποικιλομορφία είναι μικρή και είναι προτιμότερη η αναγέννηση, έχουμε τουλάχιστον ένα ανεκτά ανθεκτικό οικοσύστημα όπου δεν έχουμε την πολυτέλεια αναμονής.

Σε κρατικό επίπεδο, δεν υπάρχουν κοινωνίες που να εμφανίζουν ισχυρή ομοιογένεια. Και αυτό είναι φυσικό. Τουλάχιστον σε σημαντικό αριθμό χαρακτηριστικών και σε βάθος χρόνου.
Από ότι ξέρω η πιο «καλή» και οργανωμένη προσπάθεια ομογενοποίησης που έγινε σχετικά ήταν στα αποκαλούμενα κράτη του υπαρκτού σοσιαλισμού. Νομίζω ότι είχαν κάποια θετικά αποτελέσματα στην δημιουργία ομοιογένειας.
Δεν θέλω να μειώσω κάποια επιτεύγματα τους, αλλά μου φαίνεται ότι μακροπρόθεσμα απέτυχαν να δημιουργήσουν μια ισχυρή συλλογική εθνική συνείδηση. Κυρίως αποτυγχάνοντας να δώσουν στους πολίτες μια αίσθηση κοινωνικής δικαιοσύνης. Έστω και αν δεν ήταν αυτό το μόνο αίτιο κατάρρευσής τους, νομίζω ότι έπαιξε ρόλο.

Δεν νομίζω ότι υπάρχει άλλο παράδειγμα με μεγάλη ομοιογένεια, σε επίπεδο κράτους.
Ένας μεγάλος πληθυσμός παράγει διακυμάνσεις και μόνο λόγο της γενετικής του διακύμανσης. Αν συνυπολογίσουμε και τους περιβαλλοντολογικούς παράγοντες ή και δεκάδες άλλα στοιχεία η διακύμανση είναι δεδομένη. Μπορούμε να μιλάμε μόνο για περιορισμένη και περιστασιακή ομοιογένεια.

Είπα ότι η ομοιογένεια είναι θετικό στοιχείο για την ανάπτυξης της εθνικής ταυτότητας. και όχι το αντίθετο όπως φαίνεται ότι σας έδωσα την εντύπωση. Αντίστοιχα όμως θεωρώ επικίνδυνη την προσπάθεια δημιουργίας και εξασφάλισής της της πέρα από ένα βασικό επίπεδο συνοχής.

Ένα κράτος που οι πολίτες του θα έχουν ισχυρή ομοιογένεια ίδια μόρφωση, ίδια θρησκεία, ίδιες πολιτικές πεποιθήσεις, ίδιες κοινωνικές νόρμες, ελάχιστες περιβαλλοντολογικές αποκλείσεις, και φυσικά θα αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο σε εξωτερικά ερεθίσματα, παραπλήσια εισοδήματα, μικρή γενετική δεξαμενή, κλειστά σύνορα για τους μετανάστες και για τους πολίτες του, τέλος οι εισαγωγές τέλος και οι εξαγωγές, και και και.... νομίζω ότι θα αναπτύξει μια πολύ ισχυρή εθνική συνοχή. Με την προϋπόθεση ότι υφίσταται και κοινωνική δικαιοσύνη. Όμως αυτό είναι μάλλον αδύνατο.
Πάντα θεωρητικολογώντας αν εμφανίζονταν ένα τέτοιο κράτος θαύμα, με κοινωνική δικαιοσύνη και εξαφανισμένη παραλακτικότητα (λέμε τώρα αν.....!) νομίζω ότι θα ήταν πολύ ευαίσθητο σε κάθε περιβαλλοντολογική αλλαγή, που δεν θα ήταν ήδη προσαρμοσμένο.

Και μια λεπτομέρεια. Όποιος έχει χρηματίσει μέλος ομάδων διαλογισμού, ίσως θα έχει προσέξει ότι απαραίτητο στοιχείο για την συσπείρωσή τους και την εξέλιξή τους, δεν είναι μόνο η συμφωνία των μελών σε μερικές βασικές αρχές, αλλά και η ύπαρξη μερικών μελών που θα δυναμιτίζουν την συνοχή και θα αμφισβητούν τα πάντα. Αρκεί η διασπαστικές τους τάσεις να μην διαλύουν την ομάδα. Αλλιώς αργοπεθαίνουν.

Η γενετική ομοιογένεια στο επίπεδο του ανθρωπίνου είδους είναι δεδομένη. Και δεν είναι καλή ή κακή, απλά είναι ένα γεγονός. Αλλά εντός του είδους, του κάθε είδους, η γενετική ποικιλομορφία είναι επιθυμητή.
Εκτός να παράγουμε ντομάτες και θέλουμε να είναι ίδιες σε μέγεθος για να περνάνε από τα συσκευαστήρια. Κάτι που ίσως μερικοί οραματίζονται για τους ανθρώπους (και δεν μιλώ για τους συνομιλητές).