Γενιέσαι ή γίνεσαι άξιος να πλουτήσεις; (1)

Στο ΝΕΟφιλελευθερισμό, θα μπορούσαμε να αναζητήσουμε κάποια ιδεολογική συγγένεια με τον ναζισμό, μια και αποδέχεται μια μορφή του κοινωνικού δαρβινισμού.
Αντίθετα τόσο ο ΦΙΛελευθερισμός, όσο και η σοσιαλιστική προσέγγιση, ή κομμουνιστική ουτοπία, δεν έχουν καμιά απολύτως σχέση με τον κοινωνικό Δαρβινισμό.
Επειδή συνήθως όταν διαβάζουμε για κοινωνικό Δαρβινισμό πάει το μυαλό μας στην ευγονική, όμως αυτό δεν είναι απαραίτητο. Το ιδεολόγημα του κοινωνικού δαρβινισμού, μπορεί κάλλιστα να βρίσκει εφαρμογή στην πολιτική δράση, χωρίς ευγονική.

Αλλά τι είναι νεοφιλελευθερισμός; Η έννοια του νεοφιλελευθερισμού και η διαφοροποίηση του, από τον φιλελευθερισμό, είναι κάπως ασαφής. Οπότε δεν θα πρότεινα αναζήτηση στην wiki, που δεν είναι και πολύ κατάλληλη για θέματα με πολιτική χροιά.
Ένα κείμενο που κάνει μια προσπάθεια διαχωρισμού των εννοιών θα βρούμε στην σελίδα του "βήματος" http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=82238 το οποίο δεν φημίζεται και για τις αριστερές προτιμήσεις. Πάντως προσωπικά για την έννοια του νεοφιλελευθερισμού προτιμώ να το προσεγγίζω με βάση την λογική του ινστιτούτου Heritage Foundation (ακραιφνής νεοφιλελέδες) και τους δείκτες που χρησιμοποιεί για την κατάταξη των χωρών κατά "δείκτη οικονομικής ελευθερίας".

Η αποδοχή του κοινωνικού Δαρβινισμού αποτελεί ιδεολόγημα με ποικίλες πολιτικές προεκτάσεις. Έτσι η υπόθεση ότι οι μαύροι είναι κατώτεροι νοητικά, δεν σημαίνει ότι θα τους σφάξουμε ντε και καλά....
Αντίστοιχα η υπόθεση ότι η νοητική ολοκλήρωση του ατόμου, είναι σε μεγάλο ποσοστό ανεξάρτητη από τις κοινωνικές συνθήκες που ζει, οδηγεί εύκολα σε ενοχοποίηση του ατόμου για τις αδυναμίες του και αποδοχή της ψαλίδας εισοδήματος σαν κάτι το ανεξάρτητο από τις πολιτικές επιλογές της κοινωνίας που ζούμε.
Ορθότερα σαν κάτι ιδεολογικά αποδεκτό και θεμιτό.
Μάλιστα υπάρχουν και κάποιες έρευνες σχετικά με την ανάπτυξη του ιδεολογήματος της ανισότητας.

Βέβαια η απόσταση ανάμεσα σε μια ουτοπική (έως και παρανοϊκή για την σημερινή μας βιολογική πραγματικότητα) ισότητα, διαφέρει χιλιόμετρα από την παραδοχή ότι οι ανισότητες είναι κοινωνικά κατασκευάσματα σε μεγάλο βαθμό, οπότε οι κοινωνίες έχουν λόγο να τις αντιμετωπίζουν σαν δυνητικά ομαλοποιήσιμες.

Βέβαια κάπου εκεί θα αναζητήσει κανείς την ατομική ευθύνη. Μήπως σε κάποια ηλικία, πρέπει να πούμε "ότι ότι έγινε έγινε", από εδώ και πέρα ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος και δεν μπορεί "να ζητά τα ρέστα" από την κοινωνία;
Ο διαχωρισμός αυτός είναι αστήρικτος θεωρητικά. Αν και έχει βάση σαν μια πραγματιστική αντιμετώπιση της ζωής, που απαιτεί την απόδοση ευθυνών. Όμως σε μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση, η κατανόησή των ατομικών μας διαφορών, σαν κοινωνικό φαινόμενο, οδηγεί σε μια διαφορετική προσέγγιση, που δικαιολογεί την αναζήτηση ομαλοποίησης.

Έτσι η αναζήτηση της μερικής αναδιανομή του παραγόμενου πλούτου, προσοχή της "ΜΕΡΙΚΗΣ" μια και μιλάμε πάντα στα πλαίσια του εφικτού, είναι θεμιτή, αν αντιλαμβάνεσαι ότι τόσο ο πλούσιος, όσο και ο φτωχός, είναι προϊόντα μιας κοινωνίας και όχι αυτοδημιούργητες και αυθύπαρκτες οντότητες.

Το πως παράγεται μια δράση ή κατάσταση γενικότερα είναι απολύτως συνδεδεμένο με την ευθύνη που αναλογεί στο άτομο. Και μάλιστα αυτό είναι μια γενικότερη θέση του φιλελεύθερου νομικού πολιτισμού μας. Η ατομική ευθύνη, που αποτελεί και αυτή ένα νομικό θεμέλιο της κοινωνίας, ξεκινά από το γεγονός ότι αποδεχόμαστε την ύπαρξη ελεύθερης βούλησης. Μια μάλλον αναπόδεικτη και θρησκευτική κατά βάθος αποδοχή. Μια αποδοχή που όμως είναι απαραίτητη για την λειτουργικότητα του πολιτισμού μας.

Η αποδοχή όμως μιας διαχωριστικής γραμμής, όπου από ένα σημείο και πέρα, κάθε άτομο είναι ο αποκλειστικός ή έστω ο κύριος δημιουργός της ατομικής του ταυτότητας και δράσης, εξαιρώντας και απενοχοποιώντας σε μεγάλο βαθμό την κοινωνία από την διαδικασία αυτή, είναι σαφέστατα λάθος σύμφωνα με όσα ξέρουμε για την φύση από την επιστημονική σκοπιά. Και μια τέτοια θεώρηση, εξαίρεσης της κοινωνίας από την ατομική εξέλιξη του ατόμου, οδηγεί στην ψευδεπίγραφη προσέγγιση του κοινωνικού Δαρβινισμού που ανέφερα, ο οποίος βλέπει την κατάσταση του ατόμου, τόσο ως προς την έσχατη ένδεια, όσο και ως προς τον ακραίο πλουτισμό, σαν χαρακτηριστικά το ατόμου, αποκομμένα από την κοινωνία.

Αντίθετα μια προσέγγιση, πιο πραγματιστική και σύμφωνη με την επιστήμη, που αναγνωρίζει στην κοινωνία ένα μεγάλο μερτικό για την ατομική εξέλιξη των μελών της, παράγει μια τάση τόσο ως προς την βελτίωση της εξέλιξης του συνόλου των πολιτών, όσο και ως προς την ομαλοποίηση της εισοδηματικής ψαλίδας.

Σημειώνω εδώ ότι δεν αναφέρομαι σε ουτοπικές καταστάσεις ενός κομμουνισμού, που δεν μπορεί να εφαρμοστεί στο μέσο μέλλον, αλλά μιας φιλελεύθερης κοινωνίας, που φροντίζει τα μέλη της αναγνωρίζοντας τις υποχρεώσεις των ισχυρών και τις ανάγκες των αδυνάτων.

Ενώ λοιπόν ο φιλελευθερισμός (liberals) αναζητά ένα κράτος ελευθερίας, ισότητας και πρόνοιας, ο νεοφιλελευθερισμός (libertarians) αναζητά ένα κράτος ατομικής, και ιδίως οικονομικής ελευθερίας με πλήρη απουσία κρατικών επεμβάσεων.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα νεοφιλελευθερισμού, είναι και ο δείκτης οικονομικής ελευθερίας του Heritage Foundation που ανέφερα, όπου τα εργατικά δικαιώματα και οι κρατικές παροχές αθροίζονται αρνητικά, ενώ υπάρχει πλήρης απουσία αξιολόγησης του ανταγωνισμού και των ολιγοπωλιακών καταστάσεων στις αγορές, (κάτι που ακυρώνει κάθε συζήτηση για ελεύθερη αγορά).
Αντίθετα ο φιλελευθερισμός στην οικονομία μπορεί να αποδεχθεί σοβαρές επεμβάσεις από το κράτος, τόσο στην αναδιανομή μέρους του πλούτου, όσο και στην λειτουργία του κράτους σαν επιχειρηματία σε τομείς όπου κρίνεται απαραίτητο. (ιδέ κέυνσ)

Θα υπενθυμίσω λοιπόν εδώ για μια ακόμα φορά ότι πουθενά δεν καταφέρθηκα ενάντια στον φιλελευθερισμό, αντίθετα τον εξάρω σαν ιδεολογία. Καταφέρθηκα ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό, που τον θεωρώ άρνηση του φιλελευθερισμού, και ακόμα θεωρώ ότι η ιδεολογία αυτή υποκρύπτει μια απάνθρωπη προσέγγιση του κοινωνικού Δαρβινισμού.

Γενιέσαι ή γίνεσαι άξιος να πλουτήσεις; (2)

Έλληνες δεν γινόμαστε. Γεννιόμαστε.
Το ποιο πάνω ιδεολόγημα είναι γνωστό και αποδεδειγμένα αντιεπιστημονικό. Δυστυχώς πολλοί άνθρωποι πιστεύουν σε αυτό καθώς και σε άλλα αστήρικτα ιδεολογήματα.
Ένα άλλο ιδεολόγημα είναι ότι ορισμένοι άνθρωποι είναι από την φύση τους, και όχι λόγο τύχης με την συνήθη έννοια της λέξης ή λόγο κοινωνικών συνθηκών, ικανότεροι και δικαιούνται να πλουτίσουν, ενώ κάποιοι άλλοι, πάλι από την φύση τους και μόνο, είναι άξιοι να μείνουν αξιοθρήνητοι.
Μάλιστα το ιδεολόγημα αυτό ισχυρίζεται ότι, οι όποιες αδικίες στον πλουτισμό και την φτώχεια, οφείλονται στις κρατικές παρεμβάσεις, και μάλιστα σε αυτές που νοθεύουν την ελεύθερη οικονομία.....
Με αυτό θα ήθελα να ασχοληθώ λίγο.
Το περίεργο είναι ότι πλέον γνωρίζουμε, και έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά, ότι η εξέλιξη των οικονομικών μεγεθών δεν είναι προβλέψιμη, αλλά αντίθετα εξαρτάται από μη υπολογίσιμους παράγοντες, οι οποίοι ακόμα και όντες ελάχιστοι σε μέγεθος, μπορεί να οδηγήσουν σε αναντιστοιχία σε πολύ μεγάλες διαταραχές της οικονομίας. Αυτό το γνωρίζουμε από τα μαθηματικά και την "θεωρία του χάους", όπου από τα πρώτες εφαρμογές της που μελετήθηκαν στην φύση, ήταν τα οικονομικά μεγέθη.
Έτσι η μόνη λογική επιλογή που μας μένει είναι ότι ο πλουτισμός και η φτώχεια, τουλάχιστον σε ένα σοβαρό ποσοστό, εξαρτώνται από παράγοντες, αρκετοί από τους οποίους είναι απολύτως ανεξάρτητοι από το άτομο, και των οποίων κανείς δεν μπορεί να προβλέψει την επίδρασή τους.
Οπότε κανείς θα έπρεπε σχεδόν εξ ορισμού, να είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικός ως προς το ιδεολόγημα αυτό, μια και η τύχη αποτελεί κρίσιμο παράγοντα στην εξέλιξη της οικονομίας.
Όμως ας κάνουμε την υπόθεση ότι η τύχη παίζει τελικά δευτερεύοντα ρόλο, όσο και αν αυτό δεν στοιχειοθετείται από πουθενά. Και το άτομο με ένα "μαγικό" τρόπο, κάνει τις σωστές επιλογές ώστε να βελτιώσει την οικονομική του θέση. Βέβαια κανένας που έχει πέντε δράμια στο κεφάλι του, δεν πρόκειται να θεωρήσει ότι τα εφόδια που κατέχει το άτομο, λόγο της οικογένειάς του, και γενικότερα λόγο της θέσης που βρέθηκε στην κοινωνία, είναι ασήμαντα για την επιτυχία του ή την αποτυχία του. Έτσι κάποιος που αποτυχαίνει δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε ή να κάνουμε έστω και κάποια θεμιτή υπόθεση, για το αν θα αποτύχαινε βρισκόμενος σε μια άλλη κοινωνική θέση. Αλλά ας δεχθούμε και ότι αυτό το πασιφανές είναι σχετικά ανεξάρτητο από την ατομική επιτυχία. Και ότι η επιτυχία οφείλεται αποκλειστικά την προσωπική του ικανότητα να πετύχει και σε τίποτα άλλο. Φυσικά και οι δύο υποθέσεις που κάναμε είναι λάθος, αλλά δεν πειράζει γιατί θέλω να φτάσουμε σε ένα άλλο σημείο που χολώνει το ιδεολόγημα. Κατά την γνώμη μου πάντα.
Αυτή η προσωπική ικανότητα, στην οποία χρωστά το άτομο την επιτυχία του, είναι έμφυτη ή επίκτητη; Ή και τα δύο σε κάποιον βαθμό;
Το σίγουρο από τα μέχρι σήμερα γνωστά από την βιολογία, είναι ότι και η φύση μας και το περιβάλλον μας, παίζουν σοβαρό ρόλο στην φαινοτυπική μας εξέλιξη.
Έτσι ήταν λάθος η συντηρητική προσέγγιση που περιγράφει την προσωπικότητα αποκλειστικά σαν αποκύημα της κοινωνίας μας, και ως εκ τούτου υποθέτοντας ότι μια ιδανική κοινωνία, θα μηδένιζε (και όχι θα μείωνε) τα προβλήματα αντικοινωνικής συμπεριφοράς.
Αλλά αντίστοιχα είναι παράλογη η προσέγγιση που αγνοεί ή υποτιμά την συμμετοχή στην εξέλιξη του ατόμου της κοινωνίας, και γενικότερα του περιβάλλοντος. Μια και γνωρίζουμε ότι παίζει ρόλο και μάλιστα σε μερικές φορές καθοριστικό στην εξέλιξη του φαινοτύπου του ατόμου. Άλλωστε η έννοια του φαινότυπου είναι ακριβώς η έκφραση του γενετικού υλικού, με την επίδραση του περιβάλλοντος.

Νεοκευνσιανισμός και Ελληνική κρίση.

Μην σας αποθαρρύνει η ποιο κάτω γελοιογραφία. Το κείμενο τελικά εξηγεί την γελοιότητά της....

O John T. Harvey καθηγητής, οικονομολόγος post-Keynesian, εξηγεί τον φαύλο κύκλο της Ελληνικής κρίσης, με μια πολύ διαφορετική ματιά από ότι έχουμε συνηθίσει. Είναι μια καθαρόαιμη φιλελεύθερη - κεντροδεξιά ματιά, καμιά σχέση με τον νεοφιλελευθερισμό που έχουμε συνηθίσει να μας πρήζει τα συκώτια....

Συνοπτικά, η αύξηση της καταναλωτικής δύναμης των Ελλήνων σε εισαγόμενα αγαθά, οδήγησε σε έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου. Από την στιγμή που δεν έχουμε εθνικό νόμισμα, που θα επέτρεπε να μειώσουμε τις εισαγωγές, οικονομοτεχνικά το πρόβλημα μπορεί να διευθετηθεί είτε με πώληση περιουσιακών στοιχείων είτε με δανεισμό. Οπότε ο δανεισμός οδηγεί σε ένα σπιράλ αύξησης του δημόσιου χρέους, λόγο του ελλειμματικού ισοζυγίου.

Η λύση που επιλέγεται από την τρόικα και γενικά από το νεοφιλελεύθερο οικονομικό κατεστημένο, είναι η μείωση της καταναλωτικής ικανότητας, άρα η φτωχοποίηση, ώστε να φτάσει το εμπορικό ισοζύγιο να γίνει θετικό, μειώνοντας τις εισαγωγές, άρα αυξάνοντας αναλογικά τις εξαγωγές προς άλλες χώρες (και με βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των προς εξαγωγή προϊόντων μέσω της μείωσης του εργατικού κόστους σημειώνω εγώ).
Έτσι σαν λύση για το πρόβλημα του χρέους επιλέγεται η φτώχεια ενός λαού.

Μια καθ όλα ποιο ανώδυνη λύση θα ήταν η αύξηση τις καταναλωτικής ικανότητες των πλεονασματικών χωρών, ώστε να αυξήσουν τις εισαγωγές τους, μειώνοντας το εμπορικό τους ισοζύγιο, ή και ερχόμενες σε αρνητικό. Έτσι η αύξηση των μισθών των Γερμανών εργατών, θα αποτελούσε μεσοπρόθεσμα μια βελτίωση για την κρίση χρέους της ευρωζώνης.....

Τελικά το όλο πρόβλημα ξεκινά από την στρεβλή δόμηση του €, που δεν έχει ένα μηχανισμό που να μειώνει τις εισαγωγές. Κοινή νομισματική ένωση, χωρίς κοινή οικονομία είναι δύσκολο να γίνει.

Συνιστώ να διαβάσετε το κείμενο αν το επιτρέπουν τα αγγλικά σας. http://www.forbes.com/sites/johntharvey ... ere-right/

Από την σελίδα http://www.freeforum.gr/viewtopic.php?f=12&t=327#p1298

ΔΝΤ κλείνατε επί το Κέυνσ....

Αν κανείς ξέρει αγγλικά και έχει υπομονή θα μείνει έκπληκτος από το κείμενο. Όχι δεν προέρχεται από κανένα μαρξιστικό κέντρο. Το αντίθετο. Το ίδρυμα που έχει χρηματοδοτήσει την έρευνα είναι το INTERNATIONAL MONETARY FUND με απλά λόγια το "διεθνές νομισματικό ταμείο".
Μετά συγκρίνετε τα συμπεράσματα της έρευνας με τις προτάσεις Λαγκάρτ και σια και βρίστε ελεύθερα....

Από εκεί αντιγράφω ένα μικρό κομμάτι:

Widening income inequality is the defining challenge of our time. In advanced economies, the gap between the rich and poor is at its highest level
in decades. Inequality trends have been more mixed in emerging markets and developing countries (EMD Cs), with some countries experiencing declining
inequality, but pervasive inequities in access to  education, health care, and finance remain. Not surprisingly then, the extent of inequality, its drivers, and what to do about it have become some of the most hotly debated issues by policymakers and
researchers alike. Against this background, the objective of this paper is two-fold.

First, we show why policymakers need to focus on the poor and the middle class.
Earlier IMF work has shown that income inequality matters for grow th and its sustainability. Our analysis suggests that the income distribution itself matters for growth as well. Specifically, if the income share of the top 20 percent (the rich) increases, then GDP growth actually declines over the medium term, suggesting that the benefits do not trickle down. In contrast, an increase in the income share of the bottom 20 percent (the poor) is associated with higher GDP growth. The poor and the middle class matter the most for growth via a number of interrelated economic, social, and political channels. 

Second, we investigate what explains the divergent trends in inequality developments across advanced economies and EMDCs, with a particular
 focus on the poor and the middle class. While most existing studies have focused on advanced countries and looked at the drivers of the Gini coefficient and the income of the rich, this study explores a more diverse group of countries and
pays particular attention to the income shares of the poor and the middle class—the main engines of growth.
........
....
https://www.imf.org/external/pubs/ft/sdn/2015/sdn1513.pdf

Επειδή κάποιος ενδέχεται να μην γνωρίζει τα περί δείκτη gini που αναφέρονται ποιο κάτω στο κείμενο, να διευκρινίσω ότι ο δείκτης αυτός μετρά την σχετική ανισότητα εισοδήματος σε μια χώρα. Δεν είναι ιδανικός μια και είναι ευαίσθητος σε ορισμένα λάθη, αλλά είναι μια ένδειξη που μπορεί να δώσει σχετική εικόνα.

https://en.wikipedia.org/wiki/Gini_coefficient
και στην σελίδα https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_income_equality μπορούμε να δούμε πόσο ποιο πίσω είναι η χώρα μας ως προς τις πλέον ανεπτυγμένες χώρες της ε.ε. στον δείκτη gini. έτσι έχουμε την Νορβηγία, την Σουηδία, την Δανία, Φιλανδία, Γερμανία, Λουξεμβούγρο, Αυστρία, να φιγουράρουν στις δώδεκα καλύτερες θέσεις από πλευράς μειωμένων εισοδηματικών ανισοτήτων.

Από την σελίδα http://www.freeforum.gr/viewtopic.php?f=12&t=327#p1287

Αίνιγμα.

Αίνιγμα.
Τι είναι αυτά που στην Ελλάδα έχουμε τρία Γερμανικά, ένα Σοβιετικό, ένα εγκληματικό, και ένα απελπισμένο;

Εθνικό νόμισμα και κλάμα οι Γερμανοί ή οι Έλληνες....;

Έχετε σκεφθεί πιθανά ότι μια έξοδος από το € θα ήταν προβληματική, αλλά μεσοπρόθεσμα θα ήταν ωφέλιμη για την χώρα. Και κάπου μέσα σας ίσως λέτε, ότι οι ΤισπροΒαρουφάκηδες θέλουν κατά βάθος να πάμε σε εθνικό νόμισμα.
Οικονομοτεχνικά αυτό είναι σχετικά σωστό. Υπάρχουν πολλά στοιχεία που προκρίνουν την επιλογή εθνικού νομίσματος, αν και αρκετά αλλά δείχνουν το αντίθετο. Όμως θα ήθελα να σταθώ σε ένα μη άμεσα οικονομοτεχνικό σημείο αλλά αρχικά πολιτικό.
Αν υποθέσουμε ότι πάμε σε εθνικό νόμισμα και πετυχαίνουμε, τι φαντάζεστε ότι θα κάνει η Γερμανία, και οι άλλες δημοκρατικές δυνάμεις;
Θα πουν μπράβο στα παιδιά ή θα βάλουν μαύρες πλερέζες;

Τίποτα από τα δύο, γιατί αποκλείεται να πετύχουμε. Θα αντιμετωπίσουμε ισχυρότατο πόλεμο ώστε να αποτύχουμε. Η τυχόν επιτυχία μας θα σήμαινε την διάλυση της ευρωζώνης και σημαντικό πλήγμα για τα εφαρμοζόμενα οικονομικά μοντέλα. Δεν μπορούν οι μεγάλοι της οικονομίας να μας επιτρέψουν να πετύχουμε, θα πρέπει να μας φτάσουν να ζούμε με ελεημοσύνες, πολύ πολύ χειρότερα από κάθε άλλη χώρα, της ε.ε. έτσι ώστε να μην δοκιμάσει κανένα πρόβατο να ξαναβγεί από το μαντρί.
Ήδη παίρνουμε μια γεύση του πως αντιμετωπίζεται μια ενδεχόμενη ελάχιστη αλλαγή στα μοντέλα που χρησιμοποιούν, ακόμα και αν ξέρει και η κουτσή Μαρία, ότι είναι αποτυχημένα.

Η ιστορία μιας αυτεκπληρούμενης προφητείας με atm και capital control.

Αν κανείς ψάξει λίγο θα δει ότι η προηγούμενη κυβέρνηση πέτυχε ένα μεγάλο άθλο. Τον πέτυχε βέβαια με τελείως άδικα και αντιπαραγωγικά μέτρα, αλλά τον πέτυχε.
Κατάφερε να έχει ένα μικρό πρωτογενές πλεόνασμα (παίζεται το πόσο, αλλά μάλλον το 0,4% είναι μια λογική εκτίμηση), και ένα σχεδόν ισορροπημένο εμπορικό ισοζύγιο (λόγο ισχυρής μείωσης εισαγωγών, και όχι εξαγωγών). Και αυτά ίσχυαν κάπου από τα μισά του 2014....

Ένα προφανές συμπέρασμα από αυτά τα στοιχεία, είναι ότι σε μια ενδεχόμενη στάση πληρωμών των δανείων, η Ελλάδα θα μπορούσε μια χαρά να επιβιώσει, χωρίς να δανείζετε δεκάρα επί πλέον. Τα δάνεια τα χρειαζόταν για να "ανακυκλώσει" τα ήδη υπάρχοντα, ήτοι να πληρώσει τόκους και τοκοχρεολύσια.
Επαναλαμβάνω δεν υπήρχε η ανάγκη για να στηριχθεί η Ελλάδα στο ελάχιστο, σε περίπτωση στάσης εξωτερικών πληρωμών.
Αλλά, τότε γιατί προσφύγαμε στον ELA και γιατί κλείσανε οι τράπεζες....;
Μήπως φταίει η κακοδιαχείρηση του σύριζα;
Προφανώς και δεν φταίει, ακόμα και να έκανε κακοδιαχείρηση και να χειροτέρευσαν τα στοιχεία, δεν θα δικαιολογούσε τέτοια μέτρα. Εκτός και αν γκρεμιζόταν το σύμπαν από τα μέτρα του, κάτι που φυσικά δεν συνέβη, και αυτό μπορεί να πιστοποιηθεί από τα στοιχεία της τρ. Ελλάδος για το πεντάμηνο.
Μα τότε γιατί κατέρρευσαν;

Για να το καταλάβει κανείς πρέπει να έχει στο μυαλό του κάποιο σημαντικό χαρακτηριστικό του τραπεζικού συστήματος. Οι τράπεζες δεν κρατάνε σε σεντούκια τα λεφτά που καταθέτουμε. Εκτός από ένα πολύ μικρό μέρος, ίσως πολύ μικρό. Τα υπόλοιπα τα επενδύουν, για παράδειγμα τα δανείζουν με τόκο σε επιχειρήσεις. Με αυτό κατά νου ας υποθέσουμε ότι οι τράπεζες έχουν αποθεματικό για τρέχουσες συναλλαγές της τάξης του 10% των κεφαλαίων που έχουν τοποθετηθεί σε αυτές. Και πάλι από αυτά τα χρήματα, σε φυσική μορφή δεν είναι απαραίτητο ότι βρίσκετε το σύνολο, μια και ένα μεγάλο ποσοστό των συναλλαγών γίνεται με άυλη μορφή.

Η πρακτική αυτή στηρίζεται στο γεγονός ότι η πιθανότητα να ζητήσουν τα χρήματά τους, όλοι μαζί οι καταθέτες είναι εξαιρετικά μικρή. Και το σύστημα δουλεύει κατά κανόνα μια χαρά.
Όμως αν τα ζητήσουν.....;

Είναι προφανές ότι αν ζητήσουν οι καταθέτες ακόμα και το 30% των χρημάτων τους οι τράπεζες αδυνατούν να το δώσουν.
Για να αντιμετωπιστούν αυτά τα φαινόμενα υπάρχουν κάποιοι μηχανισμοί στήριξης των τραπεζών. Ένας από αυτούς είναι και ο ELA. Χοντρικά οι τράπεζες του προσκομίζουν αξιόγραφα (πχ. δάνεια που έχουν κάνει), και η κεντρική τράπεζα τις δανείζει με αυτά σαν εγγύηση αποπληρωμής.
Έτσι αντιμετωπίζεται ικανοποιητικά το πρόβλημα της εξόδου χρημάτων από τις τράπεζες...
Φυσικά αν οι τράπεζες έχουν υπερεκτιμήσει τις εγγυήσεις τους, θα υπάρξουν προβλήματα κάποια στιγμή, αλλά για το μέλλον "έχει ο Θεός...."

Πότε έχουμε όμως "έφοδο για μετρητά" (bank run) στις τράπεζες;
Απλό. Όταν ο κόσμος φοβάται. Και μπορεί να φοβάται με βάση τα μακροοικονομικά μεγέθη της χώρας, πχ. αν εμφανίζει ένα έλλειμμα εμπορικού ισοζυγίου ή πρωτογενή ελλείμματα ή και τα δύο, κάτι που δεν συμβαίνει στην περίπτωσή μας, ή να φοβάται με βάση τις διαδόσεις και την γνώση ότι οι διαδόσεις οδηγούν σε "έφοδο για μετρητά" (bank run).
Στην Ελλάδα κανονικά οι διαδόσεις αυτές θα έπρεπε να σταματήσουν μόλις η Ελλάδα είχε διασφαλίσει πρωτογενή πλεονάσματα και σχετικά ισορροπημένο εμπορικό ισοζύγιο. Μάλιστα υπάρχει και σχετική νομοθεσία που θα ενδεχόμενα θα έπρεπε να εφαρμοστεί μια και αυτές οι διαδόσεις οδηγούν με βεβαιότητα σε έφοδο στις τράπεζες.

Περιέργως αντί να υπάρχει σιωπή οι διαδόσεις έδιναν και έπαιρναν πριν ακόμα πάρει κυβέρνηση ο σύριζα. Εντάθηκαν μετά και συνεχίζονταν με αυξανόμενους ρυθμούς. Και αυτό όχι από κάποιους πολίτες χωρίς βήμα, αλλά από βουλευτές και μμε, και δυστυχώς και από ξένους κύκλους (για δικούς τους λόγους). Με απλά λόγια κάποια κέντρα ωθούσαν τους πολίτες να αδειάζουν τις τράπεζες από ρευστό.
Οι τράπεζες βέβαια θεωρητικά δεν είχαν πρόβλημα μια και ο ELA. τις στήριζε, αλλά ο ELA τις στηρίζει μόνο εντός κάποιου προγράμματος στήριξης. Έτσι μόλις το πρόγραμμα αυτό τέλειωσε, οι τράπεζες μείναν εκτεθειμένες στην έφοδο για μετρητά.
Όταν δεν έχεις στήριξη, ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίζεις την έφοδο για μετρητά, είναι η εφαρμογή capital control και ο περιορισμός στις αναλήψεις μετρητών. Και αυτό έγινε.
Σημαίνει αυτό ότι οι πολίτες έχουν χάσει τα χρήματά τους;
Όχι, καμιά σχέση. Σημαίνει ότι δεν μπορούν να πάρουν άμεσα τα χρήματά τους, αλλά οι τράπεζες δεν τα έχουν εξανεμίσει.... (με την προϋπόθεση ότι οι τράπεζες δεν έχουν επενδύσει σε σαπάκια.... Αλλά αυτό δεν τεκμαίρεται από το capital control, αλλά από την εξέταση του χαρτοφυλακίου τους, που δεν μπορεί να κάνει ο κοινός θνητός.... Αλλά σίγουρα τα σαπάκια δεν είναι επιλογή των κυβερνήσεων και μάλιστα της του συριζα).

Έτσι λοιπόν, η κινδυνολογία, αποτέλεσε τον παράγοντα που ώθησε στις αθρόες αναλήψεις, και αυτές ήταν πέρα από τις αντοχές της οποιασδήποτε τράπεζας δεν υποστηρίζεται από έξω. Μια αυτεκπληρούμενη προφητεία λοιπόν.

Έχει ευθύνη ο σύριζα για τα φαινόμενα; Αν θεωρεί κανείς ότι έπρεπε να υπογράψει το οτιδήποτε απαράδεκτο, για να διατηρήσει τον ELA με νέο πρόγραμμα. Αλλά έχουμε και εμείς που σηκώσαμε ότι είχαμε και δεν είχαμε από τις τράπεζες, και οδηγήσαμε την χώρα να στέκεται με το πιστόλι στον κρόταφο. Και έχουν πολλαπλάσιο όσοι τόσον καιρό τρομοκρατούν τον κόσμο, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι τα μακροοικονομικά μεγέθη δεν δικαιολογούν τέτοιες διαδόσεις, ενώ οι διαδόσεις αποτελούν μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία.

=========

Είναι όμως ενδιαφέρον να δούμε και που στρέφονταν κυρίως η κινδυνολογία, γιατί αν και αβάσιμη ως προς τα δεδομένα της οικονομίας, δεν ήταν απολύτως αβάσιμη ως προς την πολιτική των δανειστών.
Σε δύο κυρίως σημεία, κούρεμα καταθέσεων και αλλαγή νομίσματος με υποτίμηση.

Το πρώτο ξέρουμε ότι εφαρμόστηκε στις τράπεζες της Κύπρου, και το γεγονός της εφαρμογής σε τράπεζες της ε.ε. καθιστά πιθανή την εφαρμογή του μέτρου και σε άλλες χώρες. Μάλιστα αυτές τις μέρες μάθαμε ότι το μέτρο το εισαγότανε ο Σόιμπλε από την αρχή για την Ελλάδα. Φυσικά στην περίπτωση της Ελλάδος ήταν πασιφανές ότι η εφαρμογή θα ήταν ήδη λάθος επιλογή μια και ήδη έχουν φύγει εκτός τα περισσότερα κεφάλαια μεγάλων καταθετών. (Το μέτρο έχει αποτελεσματικότητα στην αρχή της κρίσης.)
Οπότε θα έπρεπε για να έχει αξία να εφαρμοστεί και για τα κάτω των 100,000€ που είναι το όριο προστασίας για τους καταθέτες. Κάτι προβληματικό σαν επιλογή μια και θα έπρεπε η χώρα να υποχρεωθεί να κάνει κάτι ενάντια στην προστασία των καταθέσεων που είναι εγγυημένες και κατά την ε.ε. Άρα η κινδυνολογία ως προς αυτό το σημείο ήταν εξ αρχής λανθασμένη ή έστω υπερβολική. Δηλαδή ακόμα και να εφαρμοστεί το μέτρο μελλοντικά θα είναι ενάντια σε κάθε λογική πρόβλεψη που θα μπορούσαμε να κάνουμε τους τελευταίους 12 μήνες και ίσως και περισσότερο.

Το δεύτερο είναι η αλλαγή του νομίσματος με υποτίμηση. Οι φόβοι για το μέτρο αυτό, ταλανίζουν την οικονομία εδώ και καιρό. Κατανοώντας σιγά σιγά ότι η οικονομία μας δεν μπορεί να δουλέψει και πολύ καλά με €, οι φωνές που θεωρούν ότι κακώς μπήκαμε μέσα, εντός και εκτός Ελλάδος είναι πλέον πολλές. Αντίστοιχα οι φωνές που θα προτιμούσαν την έξοδο από το €, είναι πολύ περισσότερες από παλιά. Έτσι έχουμε ακόμα και στέλεχος του σύριζα να υποστηρίζει μια τέτοια επιλογή, τον Λαπαβίτσα. Αλλά οι απόψεις περί θεμιτού της εξόδου, είναι πάντα περιθωριακές απόψεις.
Έτσι και ο σύριζα και οι προηγούμενες κυβερνήσεις, αρνούνται κατηγορηματικά την αλλαγή; Σημειώνω ότι κατηγορηματικά κατά της αλλαγής έχει ταχθεί και ο νυν υπουργός οικονομίας, Βαρουφάκης. Ένας βασικός και προφανής λόγος, είναι ότι η αλλαγή, έστω και αν μακροπρόθεσμα θα ήταν θετική ως προς τα μακροοικονομικά στοιχεία, θα ήταν καταστροφική μεσο-βραχυπρόθεσμα για την οικονομία και την κοινωνία.
Αλλά υπάρχει και ένας πολιτικός λόγος, αν η έξοδος από το € συνδυαζόταν με μια σχετική επιτυχία, θα αποτελούσε το ισχυρότερο πλήγμα για την συνοχή της ευρωζώνης, ακόμα περισσότερο και από την ίδια την έξοδο. Κάτι που καθιστά αναπόφευκτο τον οικονομικό στραγγαλισμό της Ελλάδος εάν έχει εθνικό νόμισμα. Και τα εργαλεία για κάτι τέτοιο υπάρχουν σε μια οικονομική ένωση όπως η ε.ε.

Αλλά είναι γεγονός ότι εκτός από τους Έλληνες, ούτε και οι ξένοι θα ήταν εξ ορισμού θετικοί να δοκιμάσουν κάτι τέτοιο. Μια και η έξοδος θα καθιστούσε σε κάθε περίπτωση αμφίβολη την μακροπρόθεσμη συνενοχή της ευρωζώνης. Και αυτό ανεξάρτητα του ότι αν μέσο-βραχυπρόθεσμα θα ήταν διαχειρίσιμη η αναταραχή.

Το "ατύχημα" λοιπόν της εξόδου, ήταν κάτι που δεν δικαιολογείτο, μέχρι τουλάχιστον την συνολική κατάθεσης πρότασης του σύριζα, (η οποία και σαφώς ήταν πολύ μακριά από την αρχική του θέση και πολύ κοντύτερα στις θέσεις των δανειστών). Οι όποιες φωνές το προωθούσαν, απέβλεπαν σε bank run, παρά περιέγραφαν αναμενόμενες εξελίξεις, σύμφωνα με τα υπάρχοντα μεγέθη και συσχετισμούς.

Όμως η αυτοεκπληρούμενη προφητεία για το bank run είναι γεγονός. Μάλιστα το bank run δεν αποκλείεται πλέον να οδηγήσει και σε έξοδο από το €, με όλες τις καταστροφικές συνέπειες μεσο-βραχυπρόθεσμα ή και σε ένα γενναίο κούρεμα καταθέσεων.
Σημειώνω ότι οι τράπεζες σήμερα διαρρέουν ότι θα κουρευτούν και καταθέσεις κάτω των 100.000, όσο και αν αυτές θεωρούνται εγγυημένες, μια και η εγγύηση του Ελληνικού δημοσίου δεν θα επιτρέψει την διασφάλισή τους!!!. Κάτι μάλλον υπερβολικό.

Να σημειώσουμε εδώ, ότι οι δηλώσεις την δανειστών, σε όλη την περίοδο, από την αρχή της κρίσης μέχρι σήμερα, αντί να δουλεύουν σταθεροποιητικά για την οικονομία, λειτουργούσαν αποσταθεροποιητικά, κάτι που εντάθηκε μετά την αλλαγή της κυβέρνησης. Και ενώ μέχρι την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος θα ήταν τεχνικά δικαιολογημένες κάποιες τέτοιες αναφορές, ήδη από την επίτευξή του ήταν αδικαιολόγητες, μια και δεν υπήρχαν αντικειμενικοί λόγοι. Εκτός αν ο στόχος ήταν η καταστροφή της Ελληνικής οικονομίας, ή τουλάχιστον η μεταφορά κεφαλαίων σε άλλες χώρες. Ή και ειδικά μετά την ανάδειξη του σύριζα στην κυβέρνηση, η αλλαγή της κυβέρνησης, δηλαδή η αντικειμενική κατάργηση της (αστικής) δημοκρατίας. Και το τελευταίο ίσως αποδεικνύεται και το ισχυρότερο ενδεχόμενο, ας θυμηθούμε τις πρόσφατες δηλώσεις του Σουλτσ για μια κυβέρνηση τεχνοκρατών, και για το τέλος της εποχής σύριζα.  

Συμπερασματικά, το bank run ενώ έπαψε να έχει σοβαρούς λόγους να υπάρχει και όλα τα εμπλεκόμενα μέρη (Ελληνικές κυβερνήσεις, Δανειστές, και μμε) θα έπρεπε να το εξοβελίσουν από τον λόγο τους, τουλάχιστον από τα μέσα του 2014, συνέχισε να υπάρχει και να οδηγεί τις τράπεζές μας σε capital control. Όσοι δε το προφήτευαν εντός και εκτός Ελλάδος, και ίσως προφήτευαν και την έξοδο από το € ή το κούρεμα, αποτελούν γενεσιουργές αιτίες του.

Κόκκινα δάνεια και "σύστημα εγγύησης καταθέσεων"

Χθες διάβαζα ένα άρθρο που έλεγε ότι τα κόκκινα δάνεια στην Ελλάδα είναι τεράστιο ποσό έναντι των αξιών των τραπεζών. Και αυτό δικαιολογεί την διακοπή του ela. Δεν θα διαφωνήσω, υποθέτω ότι είναι αρκετά πιθανό να ισχύει. Το ερώτημα είναι ποιος φταίει για την επισφάλεια αυτή.
Προφανώς δεν φταίει ο σύριζα μια και ελάχιστα δάνεια δίνονται τον τελευταίο καιρό, και αυτά κάτω από πολύ προσεγμένες διαδικασίες ώστε να έχουν κηρυχθεί κόκκινα.
Προφανώς δεν φταίνε και οι καταθέτες που δεν έχουν ιδέα για το γεγονός, και στην τελική αν το ήξεραν και κατανοούσαν την σημασία του, οι τράπεζες δεν θα είχαν ούτε μια δεκάρα από την οποιαδήποτε κατάθεση.
Προφανώς δεν φταίνε και οι υπόλοιποι πολίτες αυτής της χώρας, σαν σύνολο, εκτός από το ότι ψήφιζαν 40 χρόνια ότι ψήφιζαν...
Ούτε καν και οι μικρομεριδιούχοι των τραπεζών δεν φταίνε γιατί δεν ορίζουν απολύτως τίποτα για τις δράσεις των τραπεζών.

Εκείνοι που ενδέχεται να φταίνε είναι οι κυβερνήσεις νουδουπασόκ που αφήνανε την φούσκα να φουσκώνει.
Φταίνε οι διοικήσεις των τραπεζών, και ιδίως της τράπεζας Ελλάδος, που δίνανε δάνεια με αναξιόπιστες εγγυήσεις.
Φταίει φυσικά και η τρόικα που δεν ξεκίνησε από νωρίς την διευθέτηση των κόκκινων δανείων ώστε οι τράπεζες να μην έχουν πλασματικούς ισολογισμούς.
Και ένα κομματάκι ευθύνης το έχουν και τα μμε που κάνουν ότι δεν γνωρίζουν ποιος οδήγησε τις τράπεζες σε παθητικές δανειοδοτήσεις, και ξύπνησαν τώρα για να κάνουν κριτική, αγνοώντας επιδεικτικά ποιος έφτιαξε τα κόκκινα δάνεια.

Η τρόικα επί πλέον ευθύνεται και με ένα ακόμα τρόπο. Οι λανθασμένοι χειρισμοί της κατέστησαν την ανεργία τεράστια, μείωση των εισοδημάτων και οδήγησαν σε σημαντικό πτώση του αεπ. Αυτά ήταν δεδομένο ότι θα καθιστούσαν ένα μεγάλο ποσοστό των δανείων κόκκινα, ακόμα και μέρος από όσα ήταν κάτω από θεμιτές εγγυήσεις, και όχι θαλασσοδάνεια και καταναλωτικά μπουρδέλα.
=================

Πάντως το θέμα είναι ότι η εγγύηση των καταθέσεων έως ενός ορίου, είναι θέμα της "Τραπεζικής ένωσης" και του "Συστήματος εγγύησης καταθέσεων" της ε.ε. αποτελώντας υπερεθνικό μηχανισμό και όχι εσωτερική υπόθεση της Ελλάδος. Οπότε θεωρητικά είμαστε προστατευμένοι, ως προς τις καταθέσεις μας, από την στιγμή που οι τράπεζές μας είχαν περάσει τα σχετικά στρεσ τεστ.

Θεωρητικά, γιατί υπάρχει πάντα και το θέμα της πολιτικής των ισχυρών χωρών, που ενδέχεται να μην γουστάρουν μια ορισμένη κυβέρνηση. Αλλά και πρακτικά γιατί ο μηχανισμός δεν έχει σχεδιαστεί να προστατεύει το σύνολο των καταθέσεων μιας χώρας σε περίπτωση που βαρέσουν κανόνι όλες οι τράπεζες μαζί, οπότε υπάρχει και ένα αντικειμενικό πρόβλημα, που απαιτεί πολιτική λύση.
http://www.consilium.europa.eu/el/policies/banking-union/single-rulebook/deposit-guarantee-schemes/
http://www.consilium.europa.eu/el/policies/banking-union/