Αν κανείς ψάξει λίγο θα δει ότι η προηγούμενη κυβέρνηση πέτυχε ένα μεγάλο άθλο. Τον πέτυχε βέβαια με τελείως άδικα και αντιπαραγωγικά μέτρα, αλλά τον πέτυχε.
Κατάφερε να έχει ένα μικρό πρωτογενές πλεόνασμα (παίζεται το πόσο, αλλά μάλλον το 0,4% είναι μια λογική εκτίμηση), και ένα σχεδόν ισορροπημένο εμπορικό ισοζύγιο (λόγο ισχυρής μείωσης εισαγωγών, και όχι εξαγωγών). Και αυτά ίσχυαν κάπου από τα μισά του 2014....
Ένα προφανές συμπέρασμα από αυτά τα στοιχεία, είναι ότι σε μια ενδεχόμενη στάση πληρωμών των δανείων, η Ελλάδα θα μπορούσε μια χαρά να επιβιώσει, χωρίς να δανείζετε δεκάρα επί πλέον. Τα δάνεια τα χρειαζόταν για να "ανακυκλώσει" τα ήδη υπάρχοντα, ήτοι να πληρώσει τόκους και τοκοχρεολύσια.
Επαναλαμβάνω δεν υπήρχε η ανάγκη για να στηριχθεί η Ελλάδα στο ελάχιστο, σε περίπτωση στάσης εξωτερικών πληρωμών.
Αλλά, τότε γιατί προσφύγαμε στον ELA και γιατί κλείσανε οι τράπεζες....;
Μήπως φταίει η κακοδιαχείρηση του σύριζα;
Προφανώς και δεν φταίει, ακόμα και να έκανε κακοδιαχείρηση και να χειροτέρευσαν τα στοιχεία, δεν θα δικαιολογούσε τέτοια μέτρα. Εκτός και αν γκρεμιζόταν το σύμπαν από τα μέτρα του, κάτι που φυσικά δεν συνέβη, και αυτό μπορεί να πιστοποιηθεί από τα στοιχεία της τρ. Ελλάδος για το πεντάμηνο.
Μα τότε γιατί κατέρρευσαν;
Για να το καταλάβει κανείς πρέπει να έχει στο μυαλό του κάποιο σημαντικό χαρακτηριστικό του τραπεζικού συστήματος. Οι τράπεζες δεν κρατάνε σε σεντούκια τα λεφτά που καταθέτουμε. Εκτός από ένα πολύ μικρό μέρος, ίσως πολύ μικρό. Τα υπόλοιπα τα επενδύουν, για παράδειγμα τα δανείζουν με τόκο σε επιχειρήσεις. Με αυτό κατά νου ας υποθέσουμε ότι οι τράπεζες έχουν αποθεματικό για τρέχουσες συναλλαγές της τάξης του 10% των κεφαλαίων που έχουν τοποθετηθεί σε αυτές. Και πάλι από αυτά τα χρήματα, σε φυσική μορφή δεν είναι απαραίτητο ότι βρίσκετε το σύνολο, μια και ένα μεγάλο ποσοστό των συναλλαγών γίνεται με άυλη μορφή.
Η πρακτική αυτή στηρίζεται στο γεγονός ότι η πιθανότητα να ζητήσουν τα χρήματά τους, όλοι μαζί οι καταθέτες είναι εξαιρετικά μικρή. Και το σύστημα δουλεύει κατά κανόνα μια χαρά.
Όμως αν τα ζητήσουν.....;
Είναι προφανές ότι αν ζητήσουν οι καταθέτες ακόμα και το 30% των χρημάτων τους οι τράπεζες αδυνατούν να το δώσουν.
Για να αντιμετωπιστούν αυτά τα φαινόμενα υπάρχουν κάποιοι μηχανισμοί στήριξης των τραπεζών. Ένας από αυτούς είναι και ο ELA. Χοντρικά οι τράπεζες του προσκομίζουν αξιόγραφα (πχ. δάνεια που έχουν κάνει), και η κεντρική τράπεζα τις δανείζει με αυτά σαν εγγύηση αποπληρωμής.
Έτσι αντιμετωπίζεται ικανοποιητικά το πρόβλημα της εξόδου χρημάτων από τις τράπεζες...
Φυσικά αν οι τράπεζες έχουν υπερεκτιμήσει τις εγγυήσεις τους, θα υπάρξουν προβλήματα κάποια στιγμή, αλλά για το μέλλον "έχει ο Θεός...."
Πότε έχουμε όμως "έφοδο για μετρητά" (bank run) στις τράπεζες;
Απλό. Όταν ο κόσμος φοβάται. Και μπορεί να φοβάται με βάση τα μακροοικονομικά μεγέθη της χώρας, πχ. αν εμφανίζει ένα έλλειμμα εμπορικού ισοζυγίου ή πρωτογενή ελλείμματα ή και τα δύο, κάτι που δεν συμβαίνει στην περίπτωσή μας, ή να φοβάται με βάση τις διαδόσεις και την γνώση ότι οι διαδόσεις οδηγούν σε "έφοδο για μετρητά" (bank run).
Στην Ελλάδα κανονικά οι διαδόσεις αυτές θα έπρεπε να σταματήσουν μόλις η Ελλάδα είχε διασφαλίσει πρωτογενή πλεονάσματα και σχετικά ισορροπημένο εμπορικό ισοζύγιο. Μάλιστα υπάρχει και σχετική νομοθεσία που θα ενδεχόμενα θα έπρεπε να εφαρμοστεί μια και αυτές οι διαδόσεις οδηγούν με βεβαιότητα σε έφοδο στις τράπεζες.
Περιέργως αντί να υπάρχει σιωπή οι διαδόσεις έδιναν και έπαιρναν πριν ακόμα πάρει κυβέρνηση ο σύριζα. Εντάθηκαν μετά και συνεχίζονταν με αυξανόμενους ρυθμούς. Και αυτό όχι από κάποιους πολίτες χωρίς βήμα, αλλά από βουλευτές και μμε, και δυστυχώς και από ξένους κύκλους (για δικούς τους λόγους). Με απλά λόγια κάποια κέντρα ωθούσαν τους πολίτες να αδειάζουν τις τράπεζες από ρευστό.
Οι τράπεζες βέβαια θεωρητικά δεν είχαν πρόβλημα μια και ο ELA. τις στήριζε, αλλά ο ELA τις στηρίζει μόνο εντός κάποιου προγράμματος στήριξης. Έτσι μόλις το πρόγραμμα αυτό τέλειωσε, οι τράπεζες μείναν εκτεθειμένες στην έφοδο για μετρητά.
Όταν δεν έχεις στήριξη, ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίζεις την έφοδο για μετρητά, είναι η εφαρμογή capital control και ο περιορισμός στις αναλήψεις μετρητών. Και αυτό έγινε.
Σημαίνει αυτό ότι οι πολίτες έχουν χάσει τα χρήματά τους;
Όχι, καμιά σχέση. Σημαίνει ότι δεν μπορούν να πάρουν άμεσα τα χρήματά τους, αλλά οι τράπεζες δεν τα έχουν εξανεμίσει.... (με την προϋπόθεση ότι οι τράπεζες δεν έχουν επενδύσει σε σαπάκια.... Αλλά αυτό δεν τεκμαίρεται από το capital control, αλλά από την εξέταση του χαρτοφυλακίου τους, που δεν μπορεί να κάνει ο κοινός θνητός.... Αλλά σίγουρα τα σαπάκια δεν είναι επιλογή των κυβερνήσεων και μάλιστα της του συριζα).
Έτσι λοιπόν, η κινδυνολογία, αποτέλεσε τον παράγοντα που ώθησε στις αθρόες αναλήψεις, και αυτές ήταν πέρα από τις αντοχές της οποιασδήποτε τράπεζας δεν υποστηρίζεται από έξω. Μια αυτεκπληρούμενη προφητεία λοιπόν.
Έχει ευθύνη ο σύριζα για τα φαινόμενα; Αν θεωρεί κανείς ότι έπρεπε να υπογράψει το οτιδήποτε απαράδεκτο, για να διατηρήσει τον ELA με νέο πρόγραμμα. Αλλά έχουμε και εμείς που σηκώσαμε ότι είχαμε και δεν είχαμε από τις τράπεζες, και οδηγήσαμε την χώρα να στέκεται με το πιστόλι στον κρόταφο. Και έχουν πολλαπλάσιο όσοι τόσον καιρό τρομοκρατούν τον κόσμο, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι τα μακροοικονομικά μεγέθη δεν δικαιολογούν τέτοιες διαδόσεις, ενώ οι διαδόσεις αποτελούν μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
=========
Είναι όμως ενδιαφέρον να δούμε και που στρέφονταν κυρίως η κινδυνολογία, γιατί αν και αβάσιμη ως προς τα δεδομένα της οικονομίας, δεν ήταν απολύτως αβάσιμη ως προς την πολιτική των δανειστών.
Σε δύο κυρίως σημεία, κούρεμα καταθέσεων και αλλαγή νομίσματος με υποτίμηση.
Το πρώτο ξέρουμε ότι εφαρμόστηκε στις τράπεζες της Κύπρου, και το γεγονός της εφαρμογής σε τράπεζες της ε.ε. καθιστά πιθανή την εφαρμογή του μέτρου και σε άλλες χώρες. Μάλιστα αυτές τις μέρες μάθαμε ότι το μέτρο το εισαγότανε ο Σόιμπλε από την αρχή για την Ελλάδα. Φυσικά στην περίπτωση της Ελλάδος ήταν πασιφανές ότι η εφαρμογή θα ήταν ήδη λάθος επιλογή μια και ήδη έχουν φύγει εκτός τα περισσότερα κεφάλαια μεγάλων καταθετών. (Το μέτρο έχει αποτελεσματικότητα στην αρχή της κρίσης.)
Οπότε θα έπρεπε για να έχει αξία να εφαρμοστεί και για τα κάτω των 100,000€ που είναι το όριο προστασίας για τους καταθέτες. Κάτι προβληματικό σαν επιλογή μια και θα έπρεπε η χώρα να υποχρεωθεί να κάνει κάτι ενάντια στην προστασία των καταθέσεων που είναι εγγυημένες και κατά την ε.ε. Άρα η κινδυνολογία ως προς αυτό το σημείο ήταν εξ αρχής λανθασμένη ή έστω υπερβολική. Δηλαδή ακόμα και να εφαρμοστεί το μέτρο μελλοντικά θα είναι ενάντια σε κάθε λογική πρόβλεψη που θα μπορούσαμε να κάνουμε τους τελευταίους 12 μήνες και ίσως και περισσότερο.
Το δεύτερο είναι η αλλαγή του νομίσματος με υποτίμηση. Οι φόβοι για το μέτρο αυτό, ταλανίζουν την οικονομία εδώ και καιρό. Κατανοώντας σιγά σιγά ότι η οικονομία μας δεν μπορεί να δουλέψει και πολύ καλά με €, οι φωνές που θεωρούν ότι κακώς μπήκαμε μέσα, εντός και εκτός Ελλάδος είναι πλέον πολλές. Αντίστοιχα οι φωνές που θα προτιμούσαν την έξοδο από το €, είναι πολύ περισσότερες από παλιά. Έτσι έχουμε ακόμα και στέλεχος του σύριζα να υποστηρίζει μια τέτοια επιλογή, τον Λαπαβίτσα. Αλλά οι απόψεις περί θεμιτού της εξόδου, είναι πάντα περιθωριακές απόψεις.
Έτσι και ο σύριζα και οι προηγούμενες κυβερνήσεις, αρνούνται κατηγορηματικά την αλλαγή; Σημειώνω ότι κατηγορηματικά κατά της αλλαγής έχει ταχθεί και ο νυν υπουργός οικονομίας, Βαρουφάκης. Ένας βασικός και προφανής λόγος, είναι ότι η αλλαγή, έστω και αν μακροπρόθεσμα θα ήταν θετική ως προς τα μακροοικονομικά στοιχεία, θα ήταν καταστροφική μεσο-βραχυπρόθεσμα για την οικονομία και την κοινωνία.
Αλλά υπάρχει και ένας πολιτικός λόγος, αν η έξοδος από το € συνδυαζόταν με μια σχετική επιτυχία, θα αποτελούσε το ισχυρότερο πλήγμα για την συνοχή της ευρωζώνης, ακόμα περισσότερο και από την ίδια την έξοδο. Κάτι που καθιστά αναπόφευκτο τον οικονομικό στραγγαλισμό της Ελλάδος εάν έχει εθνικό νόμισμα. Και τα εργαλεία για κάτι τέτοιο υπάρχουν σε μια οικονομική ένωση όπως η ε.ε.
Αλλά είναι γεγονός ότι εκτός από τους Έλληνες, ούτε και οι ξένοι θα ήταν εξ ορισμού θετικοί να δοκιμάσουν κάτι τέτοιο. Μια και η έξοδος θα καθιστούσε σε κάθε περίπτωση αμφίβολη την μακροπρόθεσμη συνενοχή της ευρωζώνης. Και αυτό ανεξάρτητα του ότι αν μέσο-βραχυπρόθεσμα θα ήταν διαχειρίσιμη η αναταραχή.
Το "ατύχημα" λοιπόν της εξόδου, ήταν κάτι που δεν δικαιολογείτο, μέχρι τουλάχιστον την συνολική κατάθεσης πρότασης του σύριζα, (η οποία και σαφώς ήταν πολύ μακριά από την αρχική του θέση και πολύ κοντύτερα στις θέσεις των δανειστών). Οι όποιες φωνές το προωθούσαν, απέβλεπαν σε bank run, παρά περιέγραφαν αναμενόμενες εξελίξεις, σύμφωνα με τα υπάρχοντα μεγέθη και συσχετισμούς.
Όμως η αυτοεκπληρούμενη προφητεία για το bank run είναι γεγονός. Μάλιστα το bank run δεν αποκλείεται πλέον να οδηγήσει και σε έξοδο από το €, με όλες τις καταστροφικές συνέπειες μεσο-βραχυπρόθεσμα ή και σε ένα γενναίο κούρεμα καταθέσεων.
Σημειώνω ότι οι τράπεζες σήμερα διαρρέουν ότι θα κουρευτούν και καταθέσεις κάτω των 100.000, όσο και αν αυτές θεωρούνται εγγυημένες, μια και η εγγύηση του Ελληνικού δημοσίου δεν θα επιτρέψει την διασφάλισή τους!!!. Κάτι μάλλον υπερβολικό.
Να σημειώσουμε εδώ, ότι οι δηλώσεις την δανειστών, σε όλη την περίοδο, από την αρχή της κρίσης μέχρι σήμερα, αντί να δουλεύουν σταθεροποιητικά για την οικονομία, λειτουργούσαν αποσταθεροποιητικά, κάτι που εντάθηκε μετά την αλλαγή της κυβέρνησης. Και ενώ μέχρι την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος θα ήταν τεχνικά δικαιολογημένες κάποιες τέτοιες αναφορές, ήδη από την επίτευξή του ήταν αδικαιολόγητες, μια και δεν υπήρχαν αντικειμενικοί λόγοι. Εκτός αν ο στόχος ήταν η καταστροφή της Ελληνικής οικονομίας, ή τουλάχιστον η μεταφορά κεφαλαίων σε άλλες χώρες. Ή και ειδικά μετά την ανάδειξη του σύριζα στην κυβέρνηση, η αλλαγή της κυβέρνησης, δηλαδή η αντικειμενική κατάργηση της (αστικής) δημοκρατίας. Και το τελευταίο ίσως αποδεικνύεται και το ισχυρότερο ενδεχόμενο, ας θυμηθούμε τις πρόσφατες δηλώσεις του Σουλτσ για μια κυβέρνηση τεχνοκρατών, και για το τέλος της εποχής σύριζα.
Συμπερασματικά, το bank run ενώ έπαψε να έχει σοβαρούς λόγους να υπάρχει και όλα τα εμπλεκόμενα μέρη (Ελληνικές κυβερνήσεις, Δανειστές, και μμε) θα έπρεπε να το εξοβελίσουν από τον λόγο τους, τουλάχιστον από τα μέσα του 2014, συνέχισε να υπάρχει και να οδηγεί τις τράπεζές μας σε capital control. Όσοι δε το προφήτευαν εντός και εκτός Ελλάδος, και ίσως προφήτευαν και την έξοδο από το € ή το κούρεμα, αποτελούν γενεσιουργές αιτίες του.
Κατάφερε να έχει ένα μικρό πρωτογενές πλεόνασμα (παίζεται το πόσο, αλλά μάλλον το 0,4% είναι μια λογική εκτίμηση), και ένα σχεδόν ισορροπημένο εμπορικό ισοζύγιο (λόγο ισχυρής μείωσης εισαγωγών, και όχι εξαγωγών). Και αυτά ίσχυαν κάπου από τα μισά του 2014....
Ένα προφανές συμπέρασμα από αυτά τα στοιχεία, είναι ότι σε μια ενδεχόμενη στάση πληρωμών των δανείων, η Ελλάδα θα μπορούσε μια χαρά να επιβιώσει, χωρίς να δανείζετε δεκάρα επί πλέον. Τα δάνεια τα χρειαζόταν για να "ανακυκλώσει" τα ήδη υπάρχοντα, ήτοι να πληρώσει τόκους και τοκοχρεολύσια.
Επαναλαμβάνω δεν υπήρχε η ανάγκη για να στηριχθεί η Ελλάδα στο ελάχιστο, σε περίπτωση στάσης εξωτερικών πληρωμών.
Αλλά, τότε γιατί προσφύγαμε στον ELA και γιατί κλείσανε οι τράπεζες....;
Μήπως φταίει η κακοδιαχείρηση του σύριζα;
Προφανώς και δεν φταίει, ακόμα και να έκανε κακοδιαχείρηση και να χειροτέρευσαν τα στοιχεία, δεν θα δικαιολογούσε τέτοια μέτρα. Εκτός και αν γκρεμιζόταν το σύμπαν από τα μέτρα του, κάτι που φυσικά δεν συνέβη, και αυτό μπορεί να πιστοποιηθεί από τα στοιχεία της τρ. Ελλάδος για το πεντάμηνο.
Μα τότε γιατί κατέρρευσαν;
Για να το καταλάβει κανείς πρέπει να έχει στο μυαλό του κάποιο σημαντικό χαρακτηριστικό του τραπεζικού συστήματος. Οι τράπεζες δεν κρατάνε σε σεντούκια τα λεφτά που καταθέτουμε. Εκτός από ένα πολύ μικρό μέρος, ίσως πολύ μικρό. Τα υπόλοιπα τα επενδύουν, για παράδειγμα τα δανείζουν με τόκο σε επιχειρήσεις. Με αυτό κατά νου ας υποθέσουμε ότι οι τράπεζες έχουν αποθεματικό για τρέχουσες συναλλαγές της τάξης του 10% των κεφαλαίων που έχουν τοποθετηθεί σε αυτές. Και πάλι από αυτά τα χρήματα, σε φυσική μορφή δεν είναι απαραίτητο ότι βρίσκετε το σύνολο, μια και ένα μεγάλο ποσοστό των συναλλαγών γίνεται με άυλη μορφή.
Η πρακτική αυτή στηρίζεται στο γεγονός ότι η πιθανότητα να ζητήσουν τα χρήματά τους, όλοι μαζί οι καταθέτες είναι εξαιρετικά μικρή. Και το σύστημα δουλεύει κατά κανόνα μια χαρά.
Όμως αν τα ζητήσουν.....;
Είναι προφανές ότι αν ζητήσουν οι καταθέτες ακόμα και το 30% των χρημάτων τους οι τράπεζες αδυνατούν να το δώσουν.
Για να αντιμετωπιστούν αυτά τα φαινόμενα υπάρχουν κάποιοι μηχανισμοί στήριξης των τραπεζών. Ένας από αυτούς είναι και ο ELA. Χοντρικά οι τράπεζες του προσκομίζουν αξιόγραφα (πχ. δάνεια που έχουν κάνει), και η κεντρική τράπεζα τις δανείζει με αυτά σαν εγγύηση αποπληρωμής.
Έτσι αντιμετωπίζεται ικανοποιητικά το πρόβλημα της εξόδου χρημάτων από τις τράπεζες...
Φυσικά αν οι τράπεζες έχουν υπερεκτιμήσει τις εγγυήσεις τους, θα υπάρξουν προβλήματα κάποια στιγμή, αλλά για το μέλλον "έχει ο Θεός...."
Πότε έχουμε όμως "έφοδο για μετρητά" (bank run) στις τράπεζες;
Απλό. Όταν ο κόσμος φοβάται. Και μπορεί να φοβάται με βάση τα μακροοικονομικά μεγέθη της χώρας, πχ. αν εμφανίζει ένα έλλειμμα εμπορικού ισοζυγίου ή πρωτογενή ελλείμματα ή και τα δύο, κάτι που δεν συμβαίνει στην περίπτωσή μας, ή να φοβάται με βάση τις διαδόσεις και την γνώση ότι οι διαδόσεις οδηγούν σε "έφοδο για μετρητά" (bank run).
Στην Ελλάδα κανονικά οι διαδόσεις αυτές θα έπρεπε να σταματήσουν μόλις η Ελλάδα είχε διασφαλίσει πρωτογενή πλεονάσματα και σχετικά ισορροπημένο εμπορικό ισοζύγιο. Μάλιστα υπάρχει και σχετική νομοθεσία που θα ενδεχόμενα θα έπρεπε να εφαρμοστεί μια και αυτές οι διαδόσεις οδηγούν με βεβαιότητα σε έφοδο στις τράπεζες.
Περιέργως αντί να υπάρχει σιωπή οι διαδόσεις έδιναν και έπαιρναν πριν ακόμα πάρει κυβέρνηση ο σύριζα. Εντάθηκαν μετά και συνεχίζονταν με αυξανόμενους ρυθμούς. Και αυτό όχι από κάποιους πολίτες χωρίς βήμα, αλλά από βουλευτές και μμε, και δυστυχώς και από ξένους κύκλους (για δικούς τους λόγους). Με απλά λόγια κάποια κέντρα ωθούσαν τους πολίτες να αδειάζουν τις τράπεζες από ρευστό.
Οι τράπεζες βέβαια θεωρητικά δεν είχαν πρόβλημα μια και ο ELA. τις στήριζε, αλλά ο ELA τις στηρίζει μόνο εντός κάποιου προγράμματος στήριξης. Έτσι μόλις το πρόγραμμα αυτό τέλειωσε, οι τράπεζες μείναν εκτεθειμένες στην έφοδο για μετρητά.
Όταν δεν έχεις στήριξη, ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίζεις την έφοδο για μετρητά, είναι η εφαρμογή capital control και ο περιορισμός στις αναλήψεις μετρητών. Και αυτό έγινε.
Σημαίνει αυτό ότι οι πολίτες έχουν χάσει τα χρήματά τους;
Όχι, καμιά σχέση. Σημαίνει ότι δεν μπορούν να πάρουν άμεσα τα χρήματά τους, αλλά οι τράπεζες δεν τα έχουν εξανεμίσει.... (με την προϋπόθεση ότι οι τράπεζες δεν έχουν επενδύσει σε σαπάκια.... Αλλά αυτό δεν τεκμαίρεται από το capital control, αλλά από την εξέταση του χαρτοφυλακίου τους, που δεν μπορεί να κάνει ο κοινός θνητός.... Αλλά σίγουρα τα σαπάκια δεν είναι επιλογή των κυβερνήσεων και μάλιστα της του συριζα).
Έτσι λοιπόν, η κινδυνολογία, αποτέλεσε τον παράγοντα που ώθησε στις αθρόες αναλήψεις, και αυτές ήταν πέρα από τις αντοχές της οποιασδήποτε τράπεζας δεν υποστηρίζεται από έξω. Μια αυτεκπληρούμενη προφητεία λοιπόν.
Έχει ευθύνη ο σύριζα για τα φαινόμενα; Αν θεωρεί κανείς ότι έπρεπε να υπογράψει το οτιδήποτε απαράδεκτο, για να διατηρήσει τον ELA με νέο πρόγραμμα. Αλλά έχουμε και εμείς που σηκώσαμε ότι είχαμε και δεν είχαμε από τις τράπεζες, και οδηγήσαμε την χώρα να στέκεται με το πιστόλι στον κρόταφο. Και έχουν πολλαπλάσιο όσοι τόσον καιρό τρομοκρατούν τον κόσμο, γνωρίζοντας πολύ καλά ότι τα μακροοικονομικά μεγέθη δεν δικαιολογούν τέτοιες διαδόσεις, ενώ οι διαδόσεις αποτελούν μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
=========
Είναι όμως ενδιαφέρον να δούμε και που στρέφονταν κυρίως η κινδυνολογία, γιατί αν και αβάσιμη ως προς τα δεδομένα της οικονομίας, δεν ήταν απολύτως αβάσιμη ως προς την πολιτική των δανειστών.
Σε δύο κυρίως σημεία, κούρεμα καταθέσεων και αλλαγή νομίσματος με υποτίμηση.
Το πρώτο ξέρουμε ότι εφαρμόστηκε στις τράπεζες της Κύπρου, και το γεγονός της εφαρμογής σε τράπεζες της ε.ε. καθιστά πιθανή την εφαρμογή του μέτρου και σε άλλες χώρες. Μάλιστα αυτές τις μέρες μάθαμε ότι το μέτρο το εισαγότανε ο Σόιμπλε από την αρχή για την Ελλάδα. Φυσικά στην περίπτωση της Ελλάδος ήταν πασιφανές ότι η εφαρμογή θα ήταν ήδη λάθος επιλογή μια και ήδη έχουν φύγει εκτός τα περισσότερα κεφάλαια μεγάλων καταθετών. (Το μέτρο έχει αποτελεσματικότητα στην αρχή της κρίσης.)
Οπότε θα έπρεπε για να έχει αξία να εφαρμοστεί και για τα κάτω των 100,000€ που είναι το όριο προστασίας για τους καταθέτες. Κάτι προβληματικό σαν επιλογή μια και θα έπρεπε η χώρα να υποχρεωθεί να κάνει κάτι ενάντια στην προστασία των καταθέσεων που είναι εγγυημένες και κατά την ε.ε. Άρα η κινδυνολογία ως προς αυτό το σημείο ήταν εξ αρχής λανθασμένη ή έστω υπερβολική. Δηλαδή ακόμα και να εφαρμοστεί το μέτρο μελλοντικά θα είναι ενάντια σε κάθε λογική πρόβλεψη που θα μπορούσαμε να κάνουμε τους τελευταίους 12 μήνες και ίσως και περισσότερο.
Το δεύτερο είναι η αλλαγή του νομίσματος με υποτίμηση. Οι φόβοι για το μέτρο αυτό, ταλανίζουν την οικονομία εδώ και καιρό. Κατανοώντας σιγά σιγά ότι η οικονομία μας δεν μπορεί να δουλέψει και πολύ καλά με €, οι φωνές που θεωρούν ότι κακώς μπήκαμε μέσα, εντός και εκτός Ελλάδος είναι πλέον πολλές. Αντίστοιχα οι φωνές που θα προτιμούσαν την έξοδο από το €, είναι πολύ περισσότερες από παλιά. Έτσι έχουμε ακόμα και στέλεχος του σύριζα να υποστηρίζει μια τέτοια επιλογή, τον Λαπαβίτσα. Αλλά οι απόψεις περί θεμιτού της εξόδου, είναι πάντα περιθωριακές απόψεις.
Έτσι και ο σύριζα και οι προηγούμενες κυβερνήσεις, αρνούνται κατηγορηματικά την αλλαγή; Σημειώνω ότι κατηγορηματικά κατά της αλλαγής έχει ταχθεί και ο νυν υπουργός οικονομίας, Βαρουφάκης. Ένας βασικός και προφανής λόγος, είναι ότι η αλλαγή, έστω και αν μακροπρόθεσμα θα ήταν θετική ως προς τα μακροοικονομικά στοιχεία, θα ήταν καταστροφική μεσο-βραχυπρόθεσμα για την οικονομία και την κοινωνία.
Αλλά υπάρχει και ένας πολιτικός λόγος, αν η έξοδος από το € συνδυαζόταν με μια σχετική επιτυχία, θα αποτελούσε το ισχυρότερο πλήγμα για την συνοχή της ευρωζώνης, ακόμα περισσότερο και από την ίδια την έξοδο. Κάτι που καθιστά αναπόφευκτο τον οικονομικό στραγγαλισμό της Ελλάδος εάν έχει εθνικό νόμισμα. Και τα εργαλεία για κάτι τέτοιο υπάρχουν σε μια οικονομική ένωση όπως η ε.ε.
Αλλά είναι γεγονός ότι εκτός από τους Έλληνες, ούτε και οι ξένοι θα ήταν εξ ορισμού θετικοί να δοκιμάσουν κάτι τέτοιο. Μια και η έξοδος θα καθιστούσε σε κάθε περίπτωση αμφίβολη την μακροπρόθεσμη συνενοχή της ευρωζώνης. Και αυτό ανεξάρτητα του ότι αν μέσο-βραχυπρόθεσμα θα ήταν διαχειρίσιμη η αναταραχή.
Το "ατύχημα" λοιπόν της εξόδου, ήταν κάτι που δεν δικαιολογείτο, μέχρι τουλάχιστον την συνολική κατάθεσης πρότασης του σύριζα, (η οποία και σαφώς ήταν πολύ μακριά από την αρχική του θέση και πολύ κοντύτερα στις θέσεις των δανειστών). Οι όποιες φωνές το προωθούσαν, απέβλεπαν σε bank run, παρά περιέγραφαν αναμενόμενες εξελίξεις, σύμφωνα με τα υπάρχοντα μεγέθη και συσχετισμούς.
Όμως η αυτοεκπληρούμενη προφητεία για το bank run είναι γεγονός. Μάλιστα το bank run δεν αποκλείεται πλέον να οδηγήσει και σε έξοδο από το €, με όλες τις καταστροφικές συνέπειες μεσο-βραχυπρόθεσμα ή και σε ένα γενναίο κούρεμα καταθέσεων.
Σημειώνω ότι οι τράπεζες σήμερα διαρρέουν ότι θα κουρευτούν και καταθέσεις κάτω των 100.000, όσο και αν αυτές θεωρούνται εγγυημένες, μια και η εγγύηση του Ελληνικού δημοσίου δεν θα επιτρέψει την διασφάλισή τους!!!. Κάτι μάλλον υπερβολικό.
Να σημειώσουμε εδώ, ότι οι δηλώσεις την δανειστών, σε όλη την περίοδο, από την αρχή της κρίσης μέχρι σήμερα, αντί να δουλεύουν σταθεροποιητικά για την οικονομία, λειτουργούσαν αποσταθεροποιητικά, κάτι που εντάθηκε μετά την αλλαγή της κυβέρνησης. Και ενώ μέχρι την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος θα ήταν τεχνικά δικαιολογημένες κάποιες τέτοιες αναφορές, ήδη από την επίτευξή του ήταν αδικαιολόγητες, μια και δεν υπήρχαν αντικειμενικοί λόγοι. Εκτός αν ο στόχος ήταν η καταστροφή της Ελληνικής οικονομίας, ή τουλάχιστον η μεταφορά κεφαλαίων σε άλλες χώρες. Ή και ειδικά μετά την ανάδειξη του σύριζα στην κυβέρνηση, η αλλαγή της κυβέρνησης, δηλαδή η αντικειμενική κατάργηση της (αστικής) δημοκρατίας. Και το τελευταίο ίσως αποδεικνύεται και το ισχυρότερο ενδεχόμενο, ας θυμηθούμε τις πρόσφατες δηλώσεις του Σουλτσ για μια κυβέρνηση τεχνοκρατών, και για το τέλος της εποχής σύριζα.
Συμπερασματικά, το bank run ενώ έπαψε να έχει σοβαρούς λόγους να υπάρχει και όλα τα εμπλεκόμενα μέρη (Ελληνικές κυβερνήσεις, Δανειστές, και μμε) θα έπρεπε να το εξοβελίσουν από τον λόγο τους, τουλάχιστον από τα μέσα του 2014, συνέχισε να υπάρχει και να οδηγεί τις τράπεζές μας σε capital control. Όσοι δε το προφήτευαν εντός και εκτός Ελλάδος, και ίσως προφήτευαν και την έξοδο από το € ή το κούρεμα, αποτελούν γενεσιουργές αιτίες του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου