Πέμπτη 16 Φεβρουαρίου 2012

Η ανωτερότητα της Ελληνικής γλώσσας. Μύθος ή γεγονός?


Πολλές φορές διαβάζω σχετικά με την ανωτερότητα της Ελληνικής γλώσσας συγκριτικά με τις άλλες γλώσσες των ανθρώπων. Ένα από τα συνηθέστερα χαρακτηριστικά που της αποδίδονται είναι η ιδιαίτερη πλουσιότητα.
Αλλά και πολλά άλλα, από σοβαρά, όπως το ότι έχουν γραφτεί σε αυτήν πολύ ενδιαφέροντα κείμενα, μέχρι τελείως απίθανα ότι είναι η γλώσσα των υπολογιστών.
Η γνώμη μου είναι ότι δεν υπάρχουν ανώτερες και κατώτερες γλώσσες και ότι τα περί ανωτερότητας αποτελούν αστικό μύθο, που απαντάται συχνά στο διαδίκτυο και όχι μόνο. Φοβάμαι ότι οι περισσότεροι έχουμε γίνει λιγότερο ή περισσότερο θύματά του.
Ο μύθος ονομάστηκε λερναίο κείμενο από τον Σαραντάκο, γιατί όσα κεφάλια και να του "κόψεις" πάντα ξανα-εμφανίζεται και με μερικά νέα.

Ειδικά τώρα για το θέμα της πλουσιότητας, κάποτε ήμουν και εγώ υπέρμαχος αυτής της άποψης. Συνέβει όμως η μακαρίτισα σήμερα αδελφή μου, να κάνει διδακτορικό στην γλωσσολογία, αυτή ξεκίνησε από σχετικά, σχετικό κλάδο. Σχετικά γιατί η γλωσσολογία δεν είναι κλάδος της φιλολογίας, όπως και η θρησκειολογία δεν είναι κλάδος της Θεολογίας. Και η αδελφή μου, συμφωνούσε απόλυτα με τον Σαραντάκο. Που σημειώνω ότι είναι αρκετά αναγνωρισμένος ειδικός.
Το όλο θέμα της πλουσιότητας, έρχεται σε αντίθεση με μια θεμελιακή άποψη της γλωσσολογίας.
Ήτοι, δεν υπάρχουν, φτωχές και πλούσιες γλώσσες. Κάθε γλώσσα είναι ικανή να εκφράσει ότι θέλουν να εκφράσουν οι χρήστες της, και για να πάμε και ένα βήμε πιο πέρα, αν θελήσουν να εκφράσουν μια νέα ιδέα είναι σε θέση να τους προσφέρει το κατάλληλο γλωσικό εργαλείο για να το κάνουν.
Αν ξεκινήσει κανείς από αυτή τη βάση, μάλλον είναι απίθανο να καταλήξει ότι η Ελληνική αποτελεί εξαίρεση και είναι πλουσιότατη.
Όμως αν έχω χρόνο θα κάνω μια επισκόπιση σε άλλο νήμα.

Ίσως η ποιο ενδιαφέρουσα άποψη υπέρ της ανωτερότητας της Ελληνικής γλώσσας βρίσκεται εδώ : http://sites.google.com/site/ellinikiklossa/home .Επιφανείς γλωσσολόγοι στηρίζουν την άποψη της ανωτερότητας της, ενάντια στα συμφέροντα που απεργάζονται την καταστροφή της γλώσσας μας.
------------

Η πληθώρα των αναφερόμενων ποσοστών, των δανείων της Αγγλικής από τα Ελληνικά, κατά πάσα πιθανότητα σημαίνει ότι δεν υπάρχει κάποιος παραδεδεγμένος και μοναδικός τρόπος εκτίμησης (και ενδεχομένως ότι κανείς σοβαρός επιστήμονας δεν ασχολείται με το θέμα γιατί δεν είναι και σίγουρο ότι έχει καν νόημα).

Για παράδειγμα οι όροι που αφορούν τις διεθνείς ονομασίες ειδών ζώων και φυτών συμπεριλαμβάνονται στην Αγγλική γλώσσα ή σε οποιαδήποτε άλλη, και αποτελούν τελικά μέρος γλώσσας αφού είναι προϊόν παγκόσμιας διεπιστημονικής συμφωνίας και όχι όροι που προέκυψαν από μια γλωσσική εξέλιξη?
Ή στα πόσα δάνεια σταματάμε να μετράμε, και οι ενδιάμεσοι σταθμοί παίζουν ρόλο στην διαμόρφωση του αποτελέσματος?
Ή μια παραγόμενη λέξη που αφορά έννοια μη υπάρχουσα στην Ελληνική γλώσσα, αλλά χρησιμοποιούσα Ελληνικές ρίζες που θα αποδοθεί?
Ή μια σύνθετη λέξη από Ελληνική και λατινική ρίζα που αποδίδεται?
Ή, ενδιαφερόμαστε για λέξεις ειδικού λεξιλογίου ή μόνο για λέξεις της καθομιλουμένης?
Σε αυτά τα πλαίσια αοριστίας κάθε ένας που έχει ιδεολογική προτίμηση στο αποτέλεσμα (και δεν αναφέρομαι στον Νέαρχο) μπορεί να καταλήξει σε νούμερα κατά το δοκούν.
Όχι ότι έχει σημασία για το θέμα του νήματος αλλά από ότι βρήκα πάντως στο σύνολο των περίπου 600.000 λέξεων του OED, οι λέξεις που έχουν Ελληνική ετυμολογία είναι περίπου 18675 * ήτοι κάτω από το 5% που ανέφερε η σκάρλετ. Με τι μεθοδολογία καταλήγει στο νούμερο δεν ξέρω. Εδώ θα ήταν ενδιαφέρον να αναρωτηθεί κανείς πόσες ξενικές λέξεις βρίσκονται σε ευρεία χρήση σήμερα στην γλώσσα μας. Δεν νομίζω όμως ότι έχει γίνει κάποια ανάλογη στατιστική.

Αλλά τι σχέση έχει ο αριθμός των Ελληνικών δανείων στην Αγγλική γλώσσα, με τον φημολογούμενο υπερ-πλούτο** της γλώσσας μας.
Και πως το "γεγονός" ή "μη γεγονός", της πλουσιότητας, αναιρεί την συναισθηματική ένταση και απροθυμία να εξεταστούν άλλες απόψεις, που χαρακτηρίζει το θέμα ως ταμπού για μια μερίδα ανθρώπων?



* http://media.wiley.com/product_data/...05190248-7.pdf
In the figures for the second edition of the Oxford English Dictionary quoted by Hughes (2000: 370), English has 50,725 borrowings from Latin, 37,032 from French and 18,675 from Greek. Among what we are calling the minor languages, some are, not surprisingly, more minor than others: English has, at one end of the scale, 12,322 words of German origin, 7,893 from Italian, 6,286 from Dutch and 5,795 from Spanish

** Μαρία Κακριδή Επίκουρη Καθηγήτρια Φιλοσοφική Σχολή "Σχετικά με το θέμα της ισοτιμίας των γλωσσών Πλούσιες και φτωχές γλώσσες"
..............Δεδομένου λοιπόν ότι όλες οι γλώσσες του κόσμου, χωρίς εξαίρεση, εμφανίζουν τις ίδιες κατηγορίες στοιχείων και ιδιοτήτων και λειτουργούν με τις ίδιες διαδικασίες, η όποια έλλειψη ισορροπίας τις διακρίνει στο μυαλό των ανθρώπων μπορεί να εξηγηθεί μόνο σε σχέση με το κύρος του πολιτισμού που εκφράζει η καθεμία. Oι πολιτισμοί όμως είναι και αυτοί αποτέλεσμα ιστορικών και κοινωνικοοικονομικών συγκυριών και δεν μπορούν να αξιολογούνται έξω από την κοινωνία και τις συνθήκες που τους γέννησαν. Και οπωσδήποτε δεν νοείται να αξιολογούνται ως δημιούργημα "ανώτερων" φυλών. Όπως δεν υπάρχουν "ανώτερες" φυλές αλλά μόνο φυλές διαφορετικές μεταξύ τους, έτσι δεν υπάρχουν και "ανώτερες" γλώσσες ως έκφραση "ανώτερων" πολιτισμών. Υπάρχουν μόνο γλώσσες που διαφέρουν μεταξύ τους ως προς τα επιμέρους στοιχεία τους, όχι όμως ως προς τα γενικά χαρακτηριστικά και τις ιδιότητες που συνιστούν το φαινόμενο γλώσσα. Aν οι γλώσσες ενσωματώνουν την ιστορία και τον πολιτισμό της κοινότητας που τις χρησιμοποιεί, το κάνουν όλες με τα ίδια γλωσσικά μέσα. Οποιαδήποτε άλλη ερμηνεία ή αξιολογική ιεράρχηση βασίζεται σε εξωγλωσσικές συμβολικές επενδύσεις που ανάγονται εντέλει στο χώρο του ρατσισμού, των αντιεπιστημονικών και αυθαίρετων διακρίσεων δηλαδή, αναπαράγοντας τις μεθόδους του και στο πεδίο της γλώσσας. Aπό αυτήν την άποψη είναι -και εδώ- επικίνδυνες.

Συχνά μας διαφεύγει ότι όταν μιλάμε για ανωτερότητα υπονοούμε κάποιες φορές και κατωτερότητα. Και μια και κάποια έθνη δεν έχω λόγο να υποθέτω ότι είναι εξ ορισμού κατώτερα, είμαι κάπως επιφυλακτικός με θεωρίες που πλασάρουν κάποιες γλώσσες (που αποτελούν βασικό εθνολογικό χαρακτηριστικό) σαν ανώτερες.

έχουν λοιπόν οι Έλληνες την κατάλληλη λέξης για το μόντεμ!
Φυσικά και την έχουν, είναι το "μόντεμ". Όπως και για το "ζακέτα" έχουν το "ζακέτα". Κανένα πρόβλημα.
Ναι και τώρα είναι δικές μας, ανοίκουν και στην γλώσσα μας. Είναι μέρος της επικοινωνίας μας, τις χρησιμοποιούμε. Η γλώσσα δεν είναι ένα στατικό πράγμα που δεν επιδέχεται μεταβολές. Οπότε η φωτογραφία είναι μεν λέξη με ετυμολογικές ρίζες στην Ελληνική αλλά αποτελεί και μέρος της Αγγλικής γλώσσας, όπως και η ζακέτα της Ελληνικής. Μάλιστα εδώ υπάρχει και ένα άλλο σημαντικό σημείο, η φωτογραφία εμφανίζεται σαν εφεύρεση έξω από την Ελλάδα, είναι αδόκιμο η ετοιμολογία μόνη να αποδώσει την λέξη στα Ελληνικά, μια και πρωτοεμφανίζεται η ίδια η έννοια έξω, σε αντίθεση με κάποιες λέξεις που όντως εμφανίζονται στα αρχαία Ελληνικά για πρώτη φορά?
Ανάλογο το πρόβλημα και για την λέξη πιρούνι. Το πιρούνι ήταν άγνωστο στην αρχαία Ελλάδα, και εισήχθη πολύ αργότερα. Γιατί λοιπόν να αποδεχθούμε για μια λέξη ξενικής προέλευσης ως έννοια, την λέξη πείρω ως ορθογραφική κατεύθυνση και όχι να αποδεχθούμε ότι η λέξη περιορίζεται στην ακουστική αξία του "ι", μια και επί πλέον γνωρίζουμε ότι η αποδεκτή ορθογραφία μεταβάλετε κατά την πάροδο των αιώνων ακολουθώντας με υστέρηση την λεκτική έκφραση.
Η λέξη πιρούνι είναι δηλωτική και της άποψης ότι οι γλώσσες είναι σε θέση να κατασκευάζουν λέξεις όταν οι χρήστες τους συναντούν νέες έννοιες.

σημ. ο Francisco Adrados είτε δεν έχει δει το εξελικτικό δένδρο των γλωσσών με την μορφή που σήμερα είναι παραδεκτό, είτε το πλέον πιθανό, αν είναι όντως γλωσσολόγος, έχουν παρερμηνευτεί τα λόγια του, από Λερναι-ιστές.

Ευτυχώς οι γελοιότητες του τύπου αντί για λάστιχο (αυτοκινήτου) επίσωστρον, αφορούν μερικούς μόνο τύπους "Gus Portokalos" με το kimono από τον χειμώνα....
Αλλά και να μην είχαν οι Έλληνες (ή κάποιες άλλες γλωσσικές ομάδες, μέσω δανείου κατάλληλη λέξη,) όπως ξέρουμε από την γλωσσολογία, όλες ανεξαιρέτως οι γλώσσες, θα ήταν σε θέση να την παράγουν. Ακριβώς γιατί αυτή είναι η φύση της γλώσσας, να μπορεί να παράγει λέξεις για να ονομάσει όντα
Και αυτό είναι όχι απλώς επιβεβαιωτική ένδειξη, αλλά απόδειξη για την ισότιμη αξία όλων των γλωσσών.

Επείδή τα περί ανωτερότητας της Ελληνικής γλώσσας είναι μια άκριτη στάση που καταλήγει να υποτιμά τους Έλληνες, καλό είναι να προσέχουμε ώστε να μην αναπαράγουμε ότι θα ήθελαν ή φαντάζονται μερικοί ότι είναι η γλώσσα μας.

Η Αγγλική γλώσσα έχει 490.000 λέξεις από τις οποίες 41.615 λέξεις. είναι από την Ελληνική γλώσσα. (βιβλίο Γκίνες).
Υποθέτω ότι αναφέρεται στο ποιο κάτω δημοσίευμα της ελευθεροτυπίας http://www.enet.gr/?i=news.el.articl...740&ref=search
..........
Σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Επικοινωνίας από την εταιρεία δημοσκοπήσεων ALCO προέκυψε ότι το 64,8% των κατοίκων της Αττικής χρησιμοποιεί ξενόφερτες λέξεις, όπως επίσης το 60,9% των αναγνωστών αθλητικών εφημερίδων, το 55,8% των ιδιωτικών υπαλλήλων και το 51,4% ατόμων που παρακολουθούν 4-5 ώρες ημερησίως τηλεόραση.
Κι όμως η ελληνική γλώσσα αναφέρεται στο βιβλίο Γκίνες ως η πλουσιότερη γλώσσα του κόσμου με 5 εκατομμύρια λέξεις, ενώ η αγγλική, που χρησιμοποιούμε κατά κόρον, έχει μόνο 490.000 λέξεις και φέρεται να έχει δανειστεί από την ελληνική 41.615 λέξεις (λεξικό Γουέμπστερ).
Πρόκειται για μια άποψη που αποδίδεται στον ακαδημαϊκό (εφαρμοσμένων θετικών επιστημών) κ. Κουνάδη. Το βιβλίο Γκίνες από όσο ξερω γράφει ότι η πλουσιότερη είναι η Αγγλική γλώσσα. Αν αμφιβάλεις επειδή μπορώ να βρω το βιβλίο δωρεάν να πάω μια βόλτα από την Χρυσή Πένα, που είναι ο εκδοτικός οικος να το βρω.
Τώρα για τα 41615 ήδη έχω δείξει το πρόβλημα της καταμέτρησης, οπότε δεν ξέρω τι νόημα έχει η αναφορά ακόμα και να το γράφει το βιβλίο Γκινες, και να υποθέσουμε ότι αναπαράγει μια σοβαρή άποψη. Με τι κριτήρια καθορίστηκε ο αριθμός και γιατί μας λέει το οτιδήποτε για την αξία της Ελληνικής ή την απαξία της Αγγλικής γλώσσας.
Αλλά τι να λέμε ο Κουνάνης πήρε το λερναίο κείμενο http://www.paron.gr/v3/new.php?id=39...-04-05%200:0:0 και ρεζιλεύτηκε ως ακαδημαϊκός.

Και μια διασκεδαστική άποψη από Άγγλους εθνικιστές. Η αγγλική γλώσσα είναι ανώτερη των άλλων γιατί εμφανίζει αξεπέραστη αφομοιωτική ικανότητα. Αν θυμάμαι ανάλογη άποψη είχε για τα Ελληνικά ο δημοτικιστής Ψυχάρης.

Βέβαια η δημοσίευση είναι της πλάκας μια και υποθέτει ότι το το 35,2% είναι ψεύτες ή ηλίθιοι. Εκτός και αν αυτοί δεν χρησιμοποιούν τη λέξη ζακέτα, σπίτι, πατάτες και ένα κάρο άλλες ξενόφερτες. Άσε που ο Κουνάδης ζει μάλλον στην πρώιμη εποχή του dos και νομίζει ότι το σύνολο της αλληλογραφίας με email γίνεται στα φραγκολεβαντίνικα.


Δεν υπάρχει κάποια γλώσσα που να είναι λιγότερο ανεπτυγμένη από άλλη. Ειδικά αν ομιλείται από ένα ικανό αριθμό ανθρώπων, (και να είναι μικρός ο αριθμός, πάλι δεν νοείται σαν υπανάπτυκτη).
Κάθε γλώσσα έχει εξ ίσου με όλες τις άλλες, την ικανότητα να διατυπώσει όλες τις έννοιες, που θέλουν να διατυπώσουν οι ομιλητές της.
Η παραγωγή των λέξεων σε όλες τις γλώσσες ως προς την σημασία των ριζών τους θεωρείται αυθαίρετη. Από τις ρίζες και μετά, η γλωσσολογία αναγνωρίζει λογική δομή.
Τέλος η αγγλική γλώσσα έχει σήμερα μάλλον τον μεγαλύτερο αριθμό λέξεων, κάτι αναμενόμενο λόγο των πολλών και διαφορετικών ομάδων που την χρησιμοποιούν, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι από την φύση της "πλουσιότερη" από άλλες που έχουν μικρότερο αριθμό λέξεων, αλλά ότι οι σημερινοί ομιλητές της είχαν την ανάγκη να δημιουργήσουν περισσότερες λέξεις. Αν αύριο οι ομιλητές των Σουαχίλι, χρειαστούν περισσότερες λέξεις από την αγγλική, η γλώσσα τους είναι σε θέση να τις δημιουργήσει (τυχαίο, δεν ξέρω πόσες λέξεις έχουν τα Σουαχίλι).

Σε μια γλώσσα μπορεί να είναι γραμμένα εκατομμύρια περισπούδαστα κείμενα και σε μια άλλη ούτε καν να έχει γραπτό λόγο. Και οι δύο γλώσσες παράγουν, ενσωματώνουν και χρησιμοποιούν, σε κάθε περίοδο τις λέξεις που χρειάζονται οι χρήστες τους. Πως μπορεί να οριστεί μια γλώσσα σαν ποιο πλούσια από την στιγμή που μπορεί να αποδώσει κάθε έννοια. Και μπορεί γιατί αν δεν έχει κάποια την φτιάχνει (ή την δανείζεται). Είναι σαν να λες ότι μια τράπεζα που έχει μηχανή που κόβει όσο χρήμα χρειάζεται, είναι φτωχότερη από μια άλλη που επίσης κόβει όσο χρήμα χρειάζεται.

και μια μικρή προσθήκη από ένα ποιο ειδικό από μένα στο θέμα :
Διότι βέβαια, κάθε γλώσσα έχει χαρακτηριστικά που οι άλλες δεν τα έχουν -είναι κωμικό ή μάλλον θλιβερό να απομονώνεται ένα χαρακτηριστικό (όπως η ευκτική) και να θεωρείται ένδειξη τελειότητας. Για παράδειγμα, τα βουλγαρικά έχουν δυο παρακειμένους, κι έτσι μπορούν να δηλώνουν και την επανάληψη στο παρελθόν: έχω πει, έχω πει πολλές φορές, σαν να λέγαμε στα ελληνικά «έχω λέει». Ή τα ισπανικά έχουν υποτακτική και στον μέλλοντα (που δεν είχαν ούτε τα λατινικά), ενώ τα γαλλικά, τα ισπανικά και τα ιταλικά έχουν έναν ακόμα παρελθοντικό χρόνο (passé anterieur, pretérito anterior και trapassato remoto, αντίστοιχα) πέρα από τον υπερσυντέλικο (αν και πρέπει να πούμε ότι οι χρόνοι αυτοί εμφανίζονται μόνο σε παλιότερα κείμενα, διότι, βλέπετε, έχουν αρχίσει και οι φράγκοι να… αποβλακώνονται).
Διότι, καθόλου δεν είναι σωστό (αν και είναι αρκετά διαδεδομένη αυτή η πλάνη) ότι όσο πιο πολύπλοκο τυπικό έχει μια γλώσσα, όσο περισσότερες δομές έχει, τόσο «ανώτερη» είναι -και πολύ περισσότερο ότι τόσο ανώτερος είναι ο πολιτισμός που χρησιμοποιεί αυτή τη γλώσσα. Ο Ροΐδης στα Είδωλα αναφέρει πάμπολλα παραδείγματα από γλώσσες των αυτοχθόνων της Αμερικής ή της Αυστραλίας που έχουν “ένδειαν λεκτικού και πολυτέλειαν τύπων”, που έχουν δεκαπέντε πτώσεις αντί των πέντε της αρχαίας ελληνικής (και των έξι της λατινικής ή των εφτά της σανσκριτικής), για τους Αλγκονγκίνους της Αμερικής που έχουν όχι μόνο ευκτική αλλά και: δεικτική, ικετική και διστακτική έγκλιση, για γλώσσες του Ειρηνικού που έχουν όχι μόνο δυικό αλλά και τριικό αριθμό ή τετραδικό.
Αντίθετα, βλέποντας ότι όλες οι ευρωπαϊκές γλώσσες βαίνουν προς την απλοποίηση (χάνονται χρόνοι, πτώσεις, εγκλίσεις) ίσως πρέπει να σκεφτούμε μήπως αυτό είναι μια φυσική τάση, που εκδηλώνεται όσο περισσότερο προοδεύουν οι πολιτισμοί, πράγμα που το βλέπουμε πιο έκδηλα στην αγγλική γλώσσα, που είναι σχεδόν άκλιτη ή πάντως έχει πολύ λιγότερους λεκτικούς τύπους από τις αρχαίες γλώσσες.
Βέβαια, εμείς που μιλάμε νέα ελληνικά έχουμε κόμπλεξ αιώνων, θεωρώντας τη νέα γλώσσα εξορισμού κατώτερη, οπότε και την απλοποίηση που έρχεται σαν λογική και αβίαστη συνέπεια της παρόδου του χρόνου την έχουμε πάρει από φόβο και τη θεωρούμε στην καλύτερη περίπτωση ένδειξη παρακμής και στη χειρότερη έργο σκοτεινών ανθελληνικών κύκλων. Σε πολλούς μάλιστα αρέσει να ξεγελιούνται και να προσπαθούν να πιστέψουν π.χ. ότι, επειδή η ελληνική γλώσσα είναι κλιτή, αυτό μας κάνει ευφυέστερους, έτσι εκ γενετής, από κληρονομικό δικαίωμα, και χωρίς να χρειαστεί να κουνήσουμε το δαχτυλάκι μας. Μάλιστα, αν πιστέψουμε τον λυκειάρχη που μιλάει στο πιο κάτω βιντεάκι (και ο οποίος, παρέμπ, δεν δέχεται τον μύθο των εκατομμυρίων λέξεων!), η δομή της ελληνικής γλώσσας μάς κάνει περίπου 20 φορές ευφυέστερους από τους Άγγλους, μόνο και μόνο επειδή γεννηθήκαμε με μητρική γλώσσα τα ελληνικά!
http://sarantakos.wordpress.com/2012/01/20/tzirop/ στη σελίδα θα βρείτε και δύο διασκεδαστικά βίντεο για όποιον έχει όρεξη.


Εδώ θα δει κανείς τα κείμενα του Ζολότα
http://de.wikipedia.org/wiki/Xenophon_Zolotas

Και ένα ποιο μνημειώδες του Τσάτσου.
http://www.tovima.gr/opinions/articl...424645&h1=true

Εκείνο που αναρωτιέται κανείς είναι αν φαντάζονται ότι έτσι μιλάνε οι Άγγλοι....
Αλλά δεν είναι ομιλουμένη γλώσσα αλλά διανοητικό πόνημα, ή πλάκα, ή εθνικιστική κορόνα, ή ότι άλλο θες, εκτός από γλώσσα δεν έχει θέση στην κουβέντα.


Το φιλότιμο δεν υπάρχει πουθενά γιατί είναι η έκφραση μιας ιδιαίτερης ψυχοσύνθετικής συμπεριφοράς του Έλληνα που δεν αποδίδεται σε άλλη γλώσσα αφού δεν μπορούν να την καταλάβουν, όπως υπάρχουν και λέξεις σε οποιαδήποτε άλλη γλώσσα που ίσως δεν μεταφράζονται πιστά σε μια άλλη
Αυτό είναι εν μέρη σωστό, εν μέρη λάθος. Όντως υπάρχουν λέξεις που περιγράφουν ιδιαίτερες καταστάσεις που έχουν εμφανιστεί σε μια ομάδα ανθρώπων, αλλά αφ αν το δούμε από αυτή την πλευρά, οι μη μεταφράσιμες λέξεις είναι πάμπολλες. Από την άλλη, και το φιλότιμο όπως χρησιμοποιείται στην σημερινή γλώσσα είναι πολύ αμφίβολο αν έχει σχέση με την χρήση του στην αρχαία Ελληνική γλώσσα. Από την άλλη, οι μεταφραστές δεν προσπαθούν να βρουν μια ακριβή μετάφραση λέξης αλλά κυρίως νοήματος.
Οπότε αν ρωτήσουμε τους πιο ειδικούς, ίσως μπορούμε να βρούμε πολλές κατάλληλες μεταφράσεις για την λέξη.
Για παράδειγμα στο φόρουμ λεξικολογίας η αδυναμία μετάφρασης του όρου θεωρείται μάλλον μύθος και προτείνονται διάφορες μεταφράσεις με καταλληλότητα ανάλογα με την περίπτωση. (Αν και επισημαίνεται από ένα συνομηλητή το πρόβλημα των ειδικών συνθηκών που παράγουν ιδιέτερες σημασίες στην γλώσσα μιας ομάδος).
shame someone into doing something / out of doing something, π.χ.
She shamed him into giving more money for the fund raising. (Ρίζου)
put someone on his mettle (κάνω κάποιον να βάλει τα δυνατά του, να δείξει τι αξίζει)
The loss of the first round put him on his mettle to win the match. (RHU)
Την έκφραση αυτή χρησιμοποιεί και ο Aubrey de Selincourt όταν μεταφράζει την Αλεξάνδρου Ανάβαση του Αρριανού.
καὶ γάρ τι καὶ ὑπέρογκον ὑπὸ τῶν βαρβάρων λεχθὲν ἐς φιλοτιμίαν ξὺν ὀργῇ ἐμβεβλήκει Ἀλέξανδρον.
In point of fact the reason for his determination was something the natives had said, an offensive bit of bragging which made him angry and put him on his mettle.
............
appeal to someone's sense of honour (justice / dignity / duty)
...................
Μ'αρέσει το sense of honour, και προτείνω επίσης το integrity, δείτε και το παρακάτω άρθρο.
http://webs.csu.edu/~amakedon/articl...l#On Ancient
..................
έκανε μια φιλότιμη προσπάθεια, made an earnest effort

αν ήταν έστω και λίγο φιλότιμος, if he had a spark of pride in him

φιλοτιμήθηκε και έδωσε περισσότερα χρήματα για τον έρανο, he was shamed into giving more money for the fund-raising
Όπως βλέπουμε η λέξη μάλλον επιδέχεται μετάφραση, ο ισχυρισμός ότι είναι "δική μας υπόθεση" το φιλότιμο, έχει αρκετή υπερβολή.

Ανάλογα νομίζω ότι μπορούμε να βρουμε αρκετές λέξεις για το implosion, ίσως να μας δυσκολέψει πιο πολύ το boot, το router, το modem ή το home, αλλά το να υπάρχουν λέξεις χωρίς εύκολη ακριβή μετάφραση δεν βλέπω τι σημασία έχει για την κουβέντα.

http://www.sarantakos.com/language/hquest2.html
ένα κείμενο που διατείνεται ότι υπάρχει κάποιο πρόγραμμα εκμάθησης ελληνικών ονόματι Hellenic Quest που το παρήγαγε η Apple και το διαφημίζει το CNN
......
Για παράδειγμα, σχεδόν ατόφιο ψέμα είναι ότι η Apple παράγει πρόγραμμα εκμάθησης της ελληνικής που λέγεται Hellenic Quest. Στις μέρες μας, που «ουδέν κρυπτόν εις το Διαδίκτυον», για να παραφράσουμε την παλιά ρήση, αν μια πασίγνωστη και πανίσχυρη εταιρεία του χώρου της πληροφορικής όπως η Apple αρχίσει την παραγωγή ενός προγράμματος, αυτό είναι εντελώς αδύνατο να μην αναφερθεί στις ιστοσελίδες της και στον ειδικό Τύπο. Κι όμως, αν δώσετε σε μια μηχανή αναζήτησης τις λέξεις «Hellenic Quest» θα δείτε ότι όλες ανεξαιρέτως οι αναφορές στο ανύπαρκτο αυτό πρόγραμμα προέρχονται από αναδημοσιεύσεις του αρχικού κειμένου ή κάποιας παραλλαγής του. Καμιά μη ελληνική αναφορά δεν υπάρχει, και το κυριότερο αναφορά δεν υπάρχει από την ίδια την Apple, για τον απλούστατο λόγο ότι η Apple δεν έχει και ποτέ δεν είχε πρόγραμμα Hellenic Quest. Άλλωστε, ο Τζον Σκάλι (John Sculley), δηλώσεις του οποίου μεταφέρει το Λερναίο κείμενο, εδώ και πολλά χρόνια δεν είναι πρόεδρος της Apple! Ήταν πρόεδρος της εταιρείας αυτής έως το 1993, αλλά από τότε παραιτήθηκε και αντικαταστάθηκε από τον Στιβ Τζομπς (Steve Jobs). Προφανώς η συγγραφέας του κειμένου δεν πληροφορήθηκε, τόσα χρόνια μετά, την αλλαγή ηγεσίας, ούτε οι αναμεταδότες του!
..............
Ωστόσο, είπα πιο πάνω ότι τα περί Apple είναι «σχεδόν ατόφιο» ψέμα. Γιατί σχεδόν; Επειδή, όπως πρώτος επισήμανε ο ιστολόγος Μανώλης Παρούσης, υπάρχει ένα πρόγραμμα εκμάθησης της αγγλικής γλώσσας που λέγεται English Quest 2000. Το πρόγραμμα αυτό, που στην αρχική του έκδοση ήταν για υπολογιστές Mac (να η σχέση με την Apple!) χρησιμοποιεί πράγματι πολυμέσα για την εκμάθηση, μεταξύ άλλων και δελτία ειδήσεων του CNN (να η σχέση με το CNN!). Τώρα, δεν μπορούμε να ξέρουμε αν εδώ λειτούργησε κάποιο ιδιαιτέρως διεστραμμένο «σπασμένο τηλέφωνο» που μετέτρεψε το πρόγραμμα εκμάθησης της αγγλικής, που τρέχει σε υπολογιστές της Apple και χρησιμοποιεί υλικό του CNN, σε πρόγραμμα εκμάθησης της ελληνικής που το παρήγαγε η Apple και διαφημίζεται από το CNN, ή αν, αντιθέτως, ο αρχικός συντάκτης του κειμένου χάλκευσε εν ψυχρώ τις πληροφορίες έχοντας πλήρη συνείδηση της λαθροχειρίας του· ούτε και έχει σημασία. Σημασία έχει ότι τα περί Hellenic Quest, Apple και δηλώσεων Σκάλι υπάρχουν μόνο στη φαντασία του συντάκτη και επιζούν στον εικονικό κόσμο του Διαδικτύου χάρη σε άφθονες άκριτες αναδημοσιεύσεις.

2 σχόλια:

  1. ΠΕΡΙΦΗΜΟ!!! ΚΛΕΒΩ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΝΑ ΑΠΑΝΤΩ ΣΤΟΥΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΕΣ ΤΗΣ ΑΝΩΤΕΡΟΤΗΤΑΣ....

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. η γνωμη μου ειναι οτι υπαρχουν διαφορες μεγαλες για παραδειγμα η αγγλικη μου ετυχε να περιμενω σειρα στον τηλεφωνικο θαλαμο οι ανθρωποι δυσκολευωνται να συνενοηθουν πρεγμα που δεν γινεται στην ελληνικη γλωσα μπορει για παραδειγμα να συνενοηθουν δυο ανθρωποι με τη μια και ας ειναι ο ενας σπυδαγμενος και ο αλλος τσιπανος να μην σας κουραζω ξερω οτι καταλαβατε

    ΑπάντησηΔιαγραφή