Όταν ο αγαπημένος σου άνθρωπος φεύγει

Συμπτωματικά την πέμπτη 10/12 γύρισα από την κηδεία ενός πολύ αγαπημένου μου φίλου. Νιώθω κάποιες τύψεις γιατί δεν του πρόσφερα περισσότερη βοήθεια, στην πολύ δύσκολη περίοδο της ασθένειάς του. Αλλά αφού πέθανε είναι πια αργά για να κάνω κάτι για αυτόν. Ίσως όμως έχω την δυνατότητα να κάνω μερικά πράγματα για μένα και για τους γύρο μου. Ίσως και να μην την έχω πραγματικά.
Είναι μικρή παρηγοριά αλλά δεν υπάρχει καλύτερος θάνατος από έμφραγμα στον ύπνο. Εύχομαι να μου συμβεί.

Ο θάνατος ενός προσφιλούς προσώπου προσφέρει κάποια ευκαιρία για προσωπική αλλαγή. Και καθώς είναι πολύ ''ακριβά αγορασμένη'' είναι κρίμα να την αφήνουμε να πάει χαμένη.
Είναι μια ώρα που αντιλαμβανόμαστε ότι το σπίτι μας καίγεται και ότι πρέπει να κάνουμε κάτι για αυτό. Ότι μπορούμε. Η ζωή περνά και οι ευκαιρίες είναι ελάχιστες. Αξίζει να ζήσουμε όσο πιο μεστά γίνεται τις ώρες μας. Αξίζει να τελειώνουμε με εκκρεμότητες που ροκανίζουν τον πολύτιμο χρόνο. Να απολαύσουμε ότι μπορούμε. Δεν υπάρχει χρόνος για να ''σκοτώσουμε''.
Είναι μια ευκαιρία να βελτιώσουμε ή έστω να ξεκαθαρίσουμε, τις σχέσεις μας με τους γύρω μας. Μπορεί να μην υπάρχει αύριο. Είναι μια σκληρή υπενθύμιση ότι ο καλύτερος τρόπος να ζούμε την ζωή μας είναι σαν να μην υπάρχει αύριο.

Η ιδιαίτερη συναισθηματική κατάσταση που βρισκόμαστε κρύβει μια ακόμα, ακριβά αγορασμένη, ευκαιρία. Έχουμε απίστευτα περισσότερη ''ενέργεια''. Είμαστε σε θέση να παρατηρήσουμε με πολύ περισσότερη προσοχή, πράγματα που περνούσαν ανεπαίσθητα, είτε αυτά είναι κάτι χειροπιαστό όπως το πέταγμα ενός πουλιού, είτε η συναισθηματική μας κατάσταση. Έχουμε την σπάνια ευκαιρία να είμαστε πιο συνειδητοί.

Δυστυχώς αντί για να εκμεταλλευτούμε την ευκαιρία να γίνουμε μια στάλα πιο συνειδητοί, συχνά προσπαθούμε να δραπετεύσουμε από τον πόνο. Όμως ο πόνος όταν τον κοιτάξουμε κατάματα χωρίς να τρέχουμε μακριά του, αν και δεν μικραίνει, παίρνει μια άλλη ποιότητα. Μια ποιότητα, την οποία από την στιγμή που ο θάνατος χτυπά την πόρτα μας, αξίζει να την ζήσουμε.
Δεν είναι εύκολο να εξηγήσω αυτά που θέλω να πω, αλλά κάπως έτσι αντιλαμβάνομαι τον σεβασμό και την αγάπη, για αυτούς που φεύγουν.

Ο πόνος που νιώθουμε δεν έχει σχέση με την ηλικία ούτε την δική μας, ούτε με αυτού που φεύγει. Εξαρτάται από την ταύτιση που έχουμε. Δηλαδή με το κατά πόσο μπορούμε να αντιληφθούμε τον εαυτό μας, χωρίς την ύπαρξη του άλλου. Αν η παρουσία του κατακλύζει την ζωή μας, ο πόνος είναι αβάσταχτος. Χάνοντας την μητέρα μου στα 44-45 μου, ενώ αυτή ήταν ήδη κάπου 85, ένιωσα πολύ περισσότερο πόνο από όσο όταν έχασα τον πατέρα μου (περίπου στα 28) και την αδελφή μου (περίπου στα 35). Δεν μπορούσα να φανταστώ ότι θα πόναγα τόσο πολύ.
Νομίζω ότι σε αυτό έπαιξε ρόλο, ότι για περίπου δεκαπέντε χρόνια ήταν ο μόνος στενός συγγενής που είχα και μέναμε στο ίδιο σπίτι. Οπότε ήταν αδύνατο να προσεγγίσω τον εαυτό μου χωρίς την ύπαρξή της.
Βέβαια οι άνδρες ταυτίζονται περισσότερο με τις μητέρες και οι γυναίκες με τους πατεράδες. Αλλά νομίζω ότι δεν ήταν μόνο αυτό που έπαιξε ρόλο.
Με βοήθησε ότι ήξερα πολύ καλά, ότι η σελίδα έκλεισε και ότι δεν μπορώ να την ανοίξω πάλι. 

Έχουν περάσει μερικά χρόνια από τον θάνατο της μητέρας μου. Όταν συνέβη, πολλοί μου έλεγαν να ζήσω να την θυμάμαι, δεν μπορούσα να καταλάβω το νόημα αυτής της ευχής. Για μένα το ερώτημα ήταν αν θα μπορούσα να ξεχάσω, έστω και λίγο.
Και αυτό στάθηκε αρκετά δύσκολο.

Όσο ζούσε, έκανα ότι μπορούσα για να την φροντίσω. Σίγουρα θα ήθελε περισσότερα, και ποιος δεν θέλει, και σίγουρα έχω ώρες ώρες τύψεις που δεν έκανα κάτι καλύτερο. Αρκετά λογικά όμως ξέρω, ότι έκανα ότι μπορούσα, αν μπορούσα περισσότερα θα τα έκανα. Τόσο μυαλό είχα, τόση ηθική είχα, τόσες δυνάμεις είχα, τόσα έκανα.

Όταν ο αγαπημένος σου άνθρωπος φεύγει, για μένα, είναι και η ώρα να αποδεχθείς τη απώλεια, τίποτα δεν θα τον ξαναφέρει πίσω. Ένα κομμάτι μας πεθαίνει μαζί του. Δεν είμαστε πια οι ίδιοι άνθρωποι. Για αυτό δεν έχει αξία ούτε για μάς, ούτε για εκείνον που έφυγε, να παλεύουμε να ξεφύγουμε από το γεγονός και να τροφοδοτούμε την λύπη.

Ο θάνατος μας δίνει ένα μάθημα ότι κάθε στιγμή είναι σημαντική και μοναδική, και ότι δεν αξίζει μια ζωή που περιμμένεις να την ζήσεις αύριο. Μακάρι να είχα μάθει καλά αυτό το μάθημα, όμως κάθε μέρα ανακαλύπτω πόσα λίγα διδάχθηκα από τόν θάνατο ανθρώπων, που ήμουν συναισθηματικά δεμένος.

Κάποτε "ξεχνάμε", αλλά αυτός που ξεχνάει δεν είναι πια αυτός που ζούσε όταν χάθηκε ο αγαπημένος. Δεν γιατρεύει ο πανδαμάτωρ χρόνος, ούτε ξεχνάμε, εμείς αλλάζουμε.

Το μνημόσυνο αποτελεί ένα κομβικό σημείο ψυχολογικά για το άτομο που πενθεί. Έχει περάσει αρκετός χρόνος για να αρχίσει να συνειδητοποιεί το γεγονός. Ο πόνος είναι έντονος, αλλά μπορεί να "αποχαιρετήσει" τον θανόντα συναισθηματικά και να νιώσει ότι ο κύκλος αυτός της ζωής του έκλεισε και καλείτε να ξεκινήσει πάλι από μια νέα αφετηρία.
Κάποιος θρησκευτικές προσεγγίσεις, θεωρούν ότι στο διάστημα αυτό ο αποθανών συνειδητοποιεί και αυτός την αλλαγή και αποδεσμεύεται πλέον από τον υλικό μας κόσμο. Στα πλαίσια αυτής της άποψης, οι τελετουργίες έχουν στόχο να βοηθήσουν τον θανόντα να απελευθερωθεί από τα δεσμά που τον κρατούν κοντά μας. Κάπως αιρετική άποψη, για τους πιστούς χριστιανούς.
Προσωπικά είμαι αγνωστικιστής. Όμως τήρησα τα θρησκευτικά μου καθήκοντα σε όλους τους θανάτους αγαπητών μου προσώπων. Και προσευχήθηκα για την αποδεύσμευση των ανθρώπων που έφυγαν. Η εμπειρία μου μου λέει ότι μετά τα 40 κάτι άλλαξε μέσα μου, και άρχισα να λειτουργώ. Δεν ξέρω αν το είχα γραμμένο μέσα μου και δούλεψε πάντως έγινε.
Μέχρι τότε, κλάψε, φώναξε, μίλησε, χτυπήσου, εκδήλωσε όπως νιώθεις τον πόνο σου για την αδικία του θανάτου. Μην κρατάς μέσα σου, ότι μπορείς να βγάλεις. Εγώ αυτό έκανα, και πάλι πολύ λίγα κατάφερα να βγάλω.
Και προχώρα.