Η ύπαρξη ολιγοπωλιακών ή μονοπωλιακών συνθηκών στις αγορές είναι
ζητούμενο για κάθε επιχείρηση. Και για να το πετύχει κόβει φλέβες. Το να
υπάρχουν 3 ή 5 ή 10 εταιρίες που μονοπωλούν ένα προϊόν, δεν διασφαλίζει
συνθήκες ελεύθερης αγοράς. Αντίθετα διασφαλίζει δυνατότητες
ολιγοπωλιακής συμπεριφοράς. Οι εταιρίες εάν έχουν την δυνατότητα θα φάνε
η μια την άλλη, αλλά όσο δεν παρουσιάζεται αυτή η δυνατότητα ορατή,
έχουν λόγο να συμφωνούν σε κοινή δράση για να φάνε τον καταναλωτή. Και
για αυτό δεν χρειάζεται να βγάλουν ανακοινώσεις και ντουντούκες. Η
ύπαρξη συμφωνημένων τιμών και πρακτικών, είναι σχεδόν αδύνατο να
εντοπιστεί από τα όποια εποπτικά όργανα, μια και κάθε υποψία θα μπορεί
να θεωρείται αποτέλεσμα εξισορρόπησης της αγοράς από τους εμπλεκόμενους.
Το χέρι του Θεού, που επεμβαίνει και όλα τα ισορροπεί.....
Μερικά αγαθά είναι φύσει ολιγοπωλιακά, ας πούμε οι δρόμοι, ή τα δίκτυα ρεύματος και ύδρευσης. Μερικά άλλα είναι θέση, όπως το λογισμικό της Μικρομαλακής και της αντόμπε. Το ότι είναι ιδιόκτητα διασφαλίζει ότι οι ιδιοκτήτες τους απολαμβάνουν κέρδη υπερβαίνονται τα εσκαμμένα. Και παρόλο που οι δύο εταιρίες έχουν έδρα στην χώρα της Ελευθερίας, μάλλον διασφαλίζουν την ανελευθερία των υπολοίπων.
Θα πρέπει όμως εδώ να κάνουμε και μια ακόμα σημείωση. Όταν κάποιος πετύχει με τον όποιον τρόπο να αποκτήσει ένα μερίδιο αγοράς, διασφαλίζει παθητικές πωλήσεις ακριβώς λόγο μεγέθους.
Έχει παρατηρηθεί ότι οι καταναλωτές, δεν λειτουργούν αξιοκρατικά και αγοράζουν προιόντα λόγο του ότι τα έχουν αγοράσει και στο παρελθόν, αυτό δυσκολεύει τεχνητά κάποιον να μπει στην αγορά, ακόμα και αν έχει την δυνατότητα να παρουσιάσει ένα καλύτερο προϊόν.
Μερικά προϊόντα έχουν χαρακτήρα που διασφαλίζει την επαναλαμβανόμενη προσέλκυση του ίδιου καταναλωτή. Ας πούμε ένα λογισμικό που έχει μάθει κάποιος να χειρίζεται δεν θα είναι πρόθυμος να το αντικαταστήσει. Ακόμα και αν του δώσει ο ανταγωνισμός ένα καλύτερο.
Από την στιγμή που κάποιος αποκτά ένα μέγεθος, φροντίζει να δημιουργεί και κλειστά πρότυπα ώστε κανείς να μην είναι σε θέση να μπει στο πελατολόγιο του. Χαρακτηριστική περίπτωση οι φακοί των φωτογραφικών μηχανών, αγοράζοντας μερικούς δεσμεύεσαι σε μια εταιρίας. Αλλά τα κλειστά πρότυπα διασφαλίζουν ότι οι ανταγωνιστές ακόμα και όταν έχουν την δυνατότητα να προσφέρουν ένα ανάλογο προϊόν, πχ. open office, θα αντιμετωπίζουν προβλήματα ασυμβατότητας, γιατί ο ιδιοκτήτης του προτύπου, θα έχει την δυνατότητα να έχει κάποια κρυφά στοιχεία στο πρότυπο ώστε να μην τον ακολουθούν με πλήρη συμβατότητα οι άλλοι.
Ένας άλλος τρόπος που λειτουργεί το ολιγοπώλιο είναι η χρονική διαφορά ανάμεσα στον εντοπισμό ενός ελλείμματος στην αγορά, λόγο ας πούμε μιας υπερκοστολόγησης ενός ανελαστικού προϊόντος και του χρόνου που χρειάζεται κανείς για να παράγει ένα ανάλογο ανταγωνιστικό προϊόν.
Το επόμενο πρόβλημα είναι ότι οι συνθήκες παραγωγής συχνά γίνονται αδιαφανείς, με αποτέλεσμα όχι μόνο να μην μπορεί κάποιος να ανταγωνιστεί ή να υποκαταστήσει ένα προϊόν, αλλά να μην είναι σε θέση οι εποπτικοί μηχανισμοί να ελέγχουν την ποιότητα και τις επιδράσεις του προϊόντος.
Το μέγεθος του παραγωγού, αποτελεί κρίσιμο παράγοντα που καθιστά δυνατή την πρόσβαση σε μηχανισμούς κράτους ή άλλους ισχυρούς παραγωγούς ώστε να κλειδώσει τεχνητά την αγορά ως προς κάθε άλλο ενδεχόμενο ανταγωνιστή. Με αποτέλεσμα να βλέπουμε στοχευμένες νομοθεσίες, ή παράλληλες δράσεις παραγωγών που εξηπηρετούν το να πετάξουν τους ανταγωνιστές έξω από το παιχνίδι.
Θα έχω ξεχάσει και μερικά αλλά πάμε στο επόμενο.
Υπάρχουν μη ολιγοπωλιακές επιχειρήσεις. Και ποιες είναι αυτές?
Ποιες είναι οι επιχειρηματικές δραστηριότητες που διασφαλίζεται η δυνατότητα εισόδου βραχυχρόνια νέων παικτών που να προσφέρουν προσβάσιμα, ανάλογα προϊόντα, με επαρκή ενημέρωση για την ποιότητά τους, και ευκολίες μεταπήδησης από τα μεν στα δε, στους καταναλωτές?
Δεν λέω ότι όλες είναι ολιγοπωλιακές, αλλά το ιδανικό της ελεύθερης αγοράς όπου εκατοντάδες επιχειρήσεις ανταγωνίζονται επί ίσοις όροις για την πώληση αγαθών, αμφιβάλω αν υπάρχει πουθενά.
Το διαδύκτιο έχει όντως μειώσει το πρόβλημα για μερικά προϊόντα. Κυρίως όμως έχει χτυπήσει τους τοπικούς μεταπράτες παρά τους παραγωγούς. Αλλά ένα μεγάλο κομμάτι της αγοράς δεν λειτουργεί κάτω από συνθήκες "υγιούς" λόγο ολιγοπωλίων.
Και σημειώνω εδώ, ότι η διάθεση για οικονομίες κλίμακάς διασφαλίζει συνθήκες που επιτρέπουν την εμφάνιση μονοπωλιακών ή ολιγοπωλιακών επιχειρήσεων.
Αυτό που περιγράφω συνοπτικά απότελεί τις λεγόμενες οικονομίες αυξητικών προσόδων. Δηλαδή οικονομίες που η απόκτησε μεριδίου και μεγέθους αποτελεί από μόνη της παράγοντα που διασφαλίζει κέρδη και επί πλέον αύξηση, όχι λόγο καλύτερων συνθηκών παραγωγής και διάθεσης που διασφαλίζει το μέγεθος και η ρευστότητα (κάτι που στην ελεύθερη αγορά είναι θεμιτό), αλλά λόγο έμμεσων πλεονεκτημάτων νομίμων ή παράνομων που προκύπτουν από το μέγεθος.
Μια ειδική περίπτωση πάνω σε αυτό είναι και οι ποσοτικές εκπτώσεις. Από την στιγμή που κάποιος αποκτά ένα σοβαρό μέγεθος έχει την δυνατότητα να διεκδικήσει καλύτερες τιμές από τους προμηθευτές του. Όχι γιατί θα έχουν λιγότερα μεταφορικά ή λιγότερο κόστος αλλά καθαρά λόγο του ότι αποτελεί σοβαρό πελάτη τους. Αποτελεί ένα είδος εκβιασμού καθόσον εκείνο που πραγματικά διακυβεύεται είναι η δυνατότητα του δυνατού να αποκτήσει καλύτερες τιμές από τους πιο αδύναμους ανταγωνιστές του. Το θέμα δεν είναι απλά να είναι χαμηλότερο το κόστος παραγωγής του, αλλά να είναι χαμηλότερο από των άλλων. Αν όμως δεν υπάρχει κάποιο παραγωγικό πλεονέκτημα για τον προμηθευτή, γιατί να δώσει σε αυτόν καλύτερες τιμές από τους μικρότερους πελάτες τους?
Στα πλαίσια της ελεύθερης αγοράς, απαιτείται οι παραγωγοί να έχουν τις ίδιες ευκαιρίες στην πρόσβαση σε προμηθευτές τους και οι όποιες διαφορές να είναι αποτέλεσμα οικονομίας κλίμακάς που προσφέρουν παραγωγικά πλεονεκτήματα και όχι ειδικής διαπραγμάτευσης που προκύπτει από το μέγεθος. Γιατί τότε διασφαλίζεται ότι οι μικροί θα έχουν πάντα συγκριτικό μειονέκτημά, και δεν θα μπορέσουν να μεγαλώσουν!!!
Άρα οι ποσοτικές εκπτώσεις είναι απαγορευμένες τυπικά σε αρκετές νομοθεσίες. Περιττό να πούμε ότι όλοι οι μεγάλο-καταναλοτές βρίσκουν παραθυράκια για να πάρουν τις εκπτώσεις από το παράθυρο.
Το χέρι του Θεού, που επεμβαίνει και όλα τα ισορροπεί.....
Μερικά αγαθά είναι φύσει ολιγοπωλιακά, ας πούμε οι δρόμοι, ή τα δίκτυα ρεύματος και ύδρευσης. Μερικά άλλα είναι θέση, όπως το λογισμικό της Μικρομαλακής και της αντόμπε. Το ότι είναι ιδιόκτητα διασφαλίζει ότι οι ιδιοκτήτες τους απολαμβάνουν κέρδη υπερβαίνονται τα εσκαμμένα. Και παρόλο που οι δύο εταιρίες έχουν έδρα στην χώρα της Ελευθερίας, μάλλον διασφαλίζουν την ανελευθερία των υπολοίπων.
Θα πρέπει όμως εδώ να κάνουμε και μια ακόμα σημείωση. Όταν κάποιος πετύχει με τον όποιον τρόπο να αποκτήσει ένα μερίδιο αγοράς, διασφαλίζει παθητικές πωλήσεις ακριβώς λόγο μεγέθους.
Έχει παρατηρηθεί ότι οι καταναλωτές, δεν λειτουργούν αξιοκρατικά και αγοράζουν προιόντα λόγο του ότι τα έχουν αγοράσει και στο παρελθόν, αυτό δυσκολεύει τεχνητά κάποιον να μπει στην αγορά, ακόμα και αν έχει την δυνατότητα να παρουσιάσει ένα καλύτερο προϊόν.
Μερικά προϊόντα έχουν χαρακτήρα που διασφαλίζει την επαναλαμβανόμενη προσέλκυση του ίδιου καταναλωτή. Ας πούμε ένα λογισμικό που έχει μάθει κάποιος να χειρίζεται δεν θα είναι πρόθυμος να το αντικαταστήσει. Ακόμα και αν του δώσει ο ανταγωνισμός ένα καλύτερο.
Από την στιγμή που κάποιος αποκτά ένα μέγεθος, φροντίζει να δημιουργεί και κλειστά πρότυπα ώστε κανείς να μην είναι σε θέση να μπει στο πελατολόγιο του. Χαρακτηριστική περίπτωση οι φακοί των φωτογραφικών μηχανών, αγοράζοντας μερικούς δεσμεύεσαι σε μια εταιρίας. Αλλά τα κλειστά πρότυπα διασφαλίζουν ότι οι ανταγωνιστές ακόμα και όταν έχουν την δυνατότητα να προσφέρουν ένα ανάλογο προϊόν, πχ. open office, θα αντιμετωπίζουν προβλήματα ασυμβατότητας, γιατί ο ιδιοκτήτης του προτύπου, θα έχει την δυνατότητα να έχει κάποια κρυφά στοιχεία στο πρότυπο ώστε να μην τον ακολουθούν με πλήρη συμβατότητα οι άλλοι.
Ένας άλλος τρόπος που λειτουργεί το ολιγοπώλιο είναι η χρονική διαφορά ανάμεσα στον εντοπισμό ενός ελλείμματος στην αγορά, λόγο ας πούμε μιας υπερκοστολόγησης ενός ανελαστικού προϊόντος και του χρόνου που χρειάζεται κανείς για να παράγει ένα ανάλογο ανταγωνιστικό προϊόν.
Το επόμενο πρόβλημα είναι ότι οι συνθήκες παραγωγής συχνά γίνονται αδιαφανείς, με αποτέλεσμα όχι μόνο να μην μπορεί κάποιος να ανταγωνιστεί ή να υποκαταστήσει ένα προϊόν, αλλά να μην είναι σε θέση οι εποπτικοί μηχανισμοί να ελέγχουν την ποιότητα και τις επιδράσεις του προϊόντος.
Το μέγεθος του παραγωγού, αποτελεί κρίσιμο παράγοντα που καθιστά δυνατή την πρόσβαση σε μηχανισμούς κράτους ή άλλους ισχυρούς παραγωγούς ώστε να κλειδώσει τεχνητά την αγορά ως προς κάθε άλλο ενδεχόμενο ανταγωνιστή. Με αποτέλεσμα να βλέπουμε στοχευμένες νομοθεσίες, ή παράλληλες δράσεις παραγωγών που εξηπηρετούν το να πετάξουν τους ανταγωνιστές έξω από το παιχνίδι.
Θα έχω ξεχάσει και μερικά αλλά πάμε στο επόμενο.
Υπάρχουν μη ολιγοπωλιακές επιχειρήσεις. Και ποιες είναι αυτές?
Ποιες είναι οι επιχειρηματικές δραστηριότητες που διασφαλίζεται η δυνατότητα εισόδου βραχυχρόνια νέων παικτών που να προσφέρουν προσβάσιμα, ανάλογα προϊόντα, με επαρκή ενημέρωση για την ποιότητά τους, και ευκολίες μεταπήδησης από τα μεν στα δε, στους καταναλωτές?
Δεν λέω ότι όλες είναι ολιγοπωλιακές, αλλά το ιδανικό της ελεύθερης αγοράς όπου εκατοντάδες επιχειρήσεις ανταγωνίζονται επί ίσοις όροις για την πώληση αγαθών, αμφιβάλω αν υπάρχει πουθενά.
Το διαδύκτιο έχει όντως μειώσει το πρόβλημα για μερικά προϊόντα. Κυρίως όμως έχει χτυπήσει τους τοπικούς μεταπράτες παρά τους παραγωγούς. Αλλά ένα μεγάλο κομμάτι της αγοράς δεν λειτουργεί κάτω από συνθήκες "υγιούς" λόγο ολιγοπωλίων.
Και σημειώνω εδώ, ότι η διάθεση για οικονομίες κλίμακάς διασφαλίζει συνθήκες που επιτρέπουν την εμφάνιση μονοπωλιακών ή ολιγοπωλιακών επιχειρήσεων.
Αυτό που περιγράφω συνοπτικά απότελεί τις λεγόμενες οικονομίες αυξητικών προσόδων. Δηλαδή οικονομίες που η απόκτησε μεριδίου και μεγέθους αποτελεί από μόνη της παράγοντα που διασφαλίζει κέρδη και επί πλέον αύξηση, όχι λόγο καλύτερων συνθηκών παραγωγής και διάθεσης που διασφαλίζει το μέγεθος και η ρευστότητα (κάτι που στην ελεύθερη αγορά είναι θεμιτό), αλλά λόγο έμμεσων πλεονεκτημάτων νομίμων ή παράνομων που προκύπτουν από το μέγεθος.
Μια ειδική περίπτωση πάνω σε αυτό είναι και οι ποσοτικές εκπτώσεις. Από την στιγμή που κάποιος αποκτά ένα σοβαρό μέγεθος έχει την δυνατότητα να διεκδικήσει καλύτερες τιμές από τους προμηθευτές του. Όχι γιατί θα έχουν λιγότερα μεταφορικά ή λιγότερο κόστος αλλά καθαρά λόγο του ότι αποτελεί σοβαρό πελάτη τους. Αποτελεί ένα είδος εκβιασμού καθόσον εκείνο που πραγματικά διακυβεύεται είναι η δυνατότητα του δυνατού να αποκτήσει καλύτερες τιμές από τους πιο αδύναμους ανταγωνιστές του. Το θέμα δεν είναι απλά να είναι χαμηλότερο το κόστος παραγωγής του, αλλά να είναι χαμηλότερο από των άλλων. Αν όμως δεν υπάρχει κάποιο παραγωγικό πλεονέκτημα για τον προμηθευτή, γιατί να δώσει σε αυτόν καλύτερες τιμές από τους μικρότερους πελάτες τους?
Στα πλαίσια της ελεύθερης αγοράς, απαιτείται οι παραγωγοί να έχουν τις ίδιες ευκαιρίες στην πρόσβαση σε προμηθευτές τους και οι όποιες διαφορές να είναι αποτέλεσμα οικονομίας κλίμακάς που προσφέρουν παραγωγικά πλεονεκτήματα και όχι ειδικής διαπραγμάτευσης που προκύπτει από το μέγεθος. Γιατί τότε διασφαλίζεται ότι οι μικροί θα έχουν πάντα συγκριτικό μειονέκτημά, και δεν θα μπορέσουν να μεγαλώσουν!!!
Άρα οι ποσοτικές εκπτώσεις είναι απαγορευμένες τυπικά σε αρκετές νομοθεσίες. Περιττό να πούμε ότι όλοι οι μεγάλο-καταναλοτές βρίσκουν παραθυράκια για να πάρουν τις εκπτώσεις από το παράθυρο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου