Τετάρτη 15 Φεβρουαρίου 2012

Σκόρπιες σκέψεις σχετικά με την εξέλιξη των ειδών

Τι εννοούμε όταν λέμε ότι μια μετάλλαξη είναι "τυχαία"?
Εννοούμε ότι δεν έχει κάποια αιτιατή σχέση με το περιβάλλον που διαβιεί ο οργανισμός. Ήτοι, αν μειωθεί το οξυγόνο στο περιβάλλον μας και αυξηθεί το διοξείδιο, δεν θα αποτελέσει παράγοντα που θα ευνοήσει την εμφάνιση μιας μετάλλαξης που μας επιτρέπει να αναπνέουμε διοξείδιο. Προσοχή όμως, παράγοντα που θα ευνοήσει την εμφάνιση. [b] Ήτοι οι μεταλλάξεις που εμφανίζονται δεν αποτελούν απαντήσεις στις προκλήσεις του περιβάλλοντος. Αν όμως εμφανιστούν, τυχαία (ήτοι χωρίς στόχο να βελτιώσουν την επιβίωση του είδους), τότε υπάρχουν πιθανότητες να ευνοηθούν και να επικρατήσουν. (Η αναπνοή του διοξείδιου στον άνθρωπο, μάλλον αποκλείεται για άλλους λόγους)
Το "τυχαίο" έχει ακόμα την έννοια ότι δεν είμαστε σε θέση να προσδιορίσουμε τις μεταλλάξεις που θα εμφανιστούν εκ των προτέρων. Κάτι το οποίο όμως ενδεχομένως δεν αποτελεί πραγματικά τυχαίο, ήτοι εγγενώς απροσδιόριστο, γεγονός, αλλά αδυναμία δική μας.

Έχουμε κάποιες σοβαρές αποδείξεις για την εξέλιξη?
Αν πάρουμε το δένδρο της εξέλιξης, όπως το είχαν φτιάξει οι επιστήμονες πριν από την εξέλιξη της μοριακής βιολογίας, και το δένδρο σήμερα θα δούμε ότι εμφανίζει κάποιες διαφορές. Οπότε οι εξελικτικοί είχαν κάνει κάποια λάθη στις εκτιμήσεις τους.
Όμως το ενδιαφέρον είναι ότι οι υποθέσεις των εξελικτικών που βασίστηκαν σε ανατομικά στοιχεία, επαληθεύθηκαν σε υψηλότατο βαθμό από τα αποτελέσματα της μοριακής βιολογίας. Νομίζω ότι πιο καλή διασταύρωση δεν θα μπορούσε να βρεθεί. Ανάλογες, αν και δευτερεύουσες συγκριτικά ενδείξεις, είναι και οι ανακαλύψεις της παλαιοντολογίας, όπου η χρονολογική διαστρωμάτωση ακολουθεί τις προβλέψεις μας με τον άνθρωπο να αρνείται επίμονα να κάνει παρέα με δεινόσαυρους.
Υπάρχουν και άλλες σοβαρές ενδείξεις για επί μέρους θέματα, ας πούμε την αντοχή των ιών, ή την μεταβολή του φαινοτύπου να ακολουθεί τις αλλαγές του περιβάλλοντος.

Το θερμοδυναμικό πρόβλημα.
Απλά δεν υπάρχει. Η αύξηση της πολυπλοκότητας των οργανισμών, γίνεται με κατανάλωση ενέργειας, που προσφέρει ο Ήλιος.

Η τάξη από αταξία.
Αν και δεν αφορά την θεωρία της εξέλιξης ακριβώς, έχει νόημα να δώσουμε μια σχηματική παράσταση. Ας πάρουμε μια γεννήτρια αριθμών, από το 1 έως το 9. και να την βάλουμε να δίνει διαδοχικά αριθμούς από τεσσάρων ψηφίων. Οι αριθμοί καταχωρούνται σε ένα λογιστικό φύλο, και σε ένα άλλο, αναγράφονται οι αριθμοί που έχουν άθροισμα 8. Έχουμε ήδη δημιουργήσει μια μορφή τάξης από αρχική αταξία. Δημιουργήσαμε ένα περιβάλλον που ευνοούσε την εμφάνιση μιας τάξης.
Κατ αναλογία κάθε περιβάλλον μπορεί να δημιουργεί μια μορφή τάξης. Το κουρδιστό ρολόι, αναγκάζει το χαοτικό εκκρεμές του, να κινηθεί σε μια τάξη. Αλλά και τα φυσικά χαοτικά φαινόμενα παράγουν τάξη. Το κύμα δημιουργεί μια τάξη στα βότσαλα και την άμμο στις παραλίες.

Το ονομάζουμε ζώντες οργανισμούς.
Το κυριότερο χαρακτηριστικό των ζώντων οργανισμών από όσο ξέρω είναι η εγγενής ικανότητα τους προς αναπαραγωγή. Νομίζω ότι αυτό το χαρακτηριστικό είναι αρκετό για ορισμός, αλλά αν κανείς θέλει σίγουρα κυκλοφορούν και πολλοί άλλοι ακριβέστεροι. Μέχρι στιγμής δεν έχουμε καταφέρει να φτιάξουμε κάποιο μηχάνημα που να είναι ικανό για αναπαραγωγή του.
Και κυρίως δεν έχουμε καταφέρει να φτιάξουμε ένα μηχάνημα που να έχει συνείδηση.
Η έννοια της συνείδησης είναι πολύ πιο δύσκολο να οριστεί. Μια απόπειρα θα ήταν να ξέρει ότι υπάρχει, όμως πως θα ξέρουμε εμείς ότι το ξέρει?

Ο περισσότερος κόσμος νομίζει ότι επειδή η εξέλιξη ονομάζεται θεωρία, είναι απλά μια θεωρία. Βεβαίως και είναι απλά μια θεωρία, ανάλογης αποδοχής με την απλή θεωρία της κίνησης της γης και του ήλιου γύρο από το βαρυτικό κέντρο τους ηλιακού συστήματος. Θεωρία είναι και ότι αύριο θα ξημερώσει. Θεωρία και ότι υπάρχουν καλικάντζαροι, και ότι η γη είναι επίπεδη. Νομίζει λοιπόν κάποιος κόσμος ότι η λέξη θεωρία υποβιβάζει την εξέλιξη κάπου κοντά στους καλικάντζαρους και την επίπεδη γή. Μια δοξασία που ίσως αύριο και να αποδειχθεί. Όμως η χρήση του όρου στην επιστήμη συχνά είναι πολύ διαφορετική. Και η εξέλιξη θεωρείται θεωρία ανάλογης αξιοπιστίας με την κίνηση των πλανητών και του ήλιου γύρο από το βαρυτικό τους κέντρο.

Υπάρχει κάποιο αδύναμο σημείο στην θεωρία της εξέλιξης.
Η θεωρία έχει εκατοντάδες υπο-θεωρίες που μερικές από αυτές αποτελούν απλές υποθέσεις προς διερεύνηση. Πολλά μέρη της μένουν αδιευκρίνιστα. Για παράδειγμα η ειδο-γέννεση κρατά σφιχτά αρκετά μυστικά. Όμως ο βασικός κορμός της θεωρίας, όσο και να απαιτεί συμπληρώσεις και εξέλιξη, είναι αρκετά στέρεος. Πάμε όμως και μια βόλτα στο πιο αδύνατο σημείο του. Τον χρόνο που απαιτείται για την εμφάνιση πολυπλοκότητας. Αφού οι μεταλλάξεις θεωρούνται τυχαίες, και η επιλογή ανάμεσα στους διαφορετικούς φαινοτύπους και γονότυπους έχει περιορισμένες δυνατότητες, ο χρόνος που απαιτείται για την εξέλιξη μοιάζει απίθανα τεράστιος. Το μοιάζει όμως το κατεδάφισε η θεωρία της συσσώρευσης αλλαγών. Ήτοι ενώ η πιθανότητα να εμφανιστεί τελείως τυχαία ένας οργανισμός είναι πραγματικά πέρα από κάθε αστρονομικό νούμερο, αν χωρίσουμε την διαδικασία σε βήματα, που κάθε ένα να βελτιώνει μια ιδιότητα, τότε τα πράγματα είναι πολύ ποιο εύκολα. Και τα νούμερα πλέον παύουν να είναι αστρονομικά αλλά μένουν πολύ μεγάλα.
Δεν θα καθίσω να περιγράψω την υπόθεση πιο λεπτομερειακά, είναι επαρκώς υποστηριγμένη και όποιος θέλει μπορεί να την βρει. Στέκομαι σε ένα σημείο όμως, δεν ξέρουμε αν αυτή η θεαματική μείωση των απαιτούμενων βημάτων και τύχης είναι αρκετή. Δηλαδή δεν ξέρουμε πραγματικά πόσα βήματα απαιτούνται για την εμφάνιση ενός σημερινού πολύπλοκου οργανισμού. Έχουμε κάνει μερικές παρατηρήσεις και υπολογισμούς, που μας επιτρέπουν να θεωρούμε ότι η θεωρία στέκει. Αλλά νομίζω ότι το σημείο μένει ακόμα κάπως αδύναμο. Ίσως πάλι να κάνω λάθος και ήδη να θεωρείται επαρκώς διερευνημένο.

Συνήθως οι επικριτές της θεωρίας είναι ένθεοι. Και αυτό είναι πραγματικά αστείο. Η τυχόν απόρριψη της θεωρίας της εξέλιξης δεν συνιστά κατάφαση προς την θεωρία του ευφυούς σχεδιασμού, που δεν είναι και επιστημονική θεωρία. Αλλά το αστείο είναι αλλού, η θεωρία της εξέλιξης, δίνει στους ένθεους την απόλυτη δικαιολογία για τα παρατηρούμενα φαινόμενα στην μορφή των έμβιων όντων. Χωρίς αυτή άντε να εξηγήσουν γιατί ο κατασκευαστής έφτιαξε ότι έφτιαξε, όπως το έφτιαξε...


Η θεωρία του χάους είναι καθαρά ντετερμινιστική. Η πρακτική αδυναμία πρόβλεψης δεν συνιστά άρνηση της αιτιοκρατίας.

Στην κβαντομηχανική ο ντετερμινισμός χάνει την απλή μηχανιστική του μορφή που συνδέει τις συνθήκες με ένα μονοσήμαντο γεγονός και πλέον τις συνδέει με περισσότερα του ενός αλλά καθορισμένα σε ένα σύνολο, γεγονότα. Άρα δεν υπάρχει αποσύνδεση της μεταγενέστερης από την προτέρα κατάσταση, ούτε οι δυνατές τιμές μπορούν να πάρουν οποιοδήποτε μέγεθος. Κατ αυτή την έννοια τη αιτιοκρατία ζει και βασιλεύει.
(Βέβαια πάντα μένει το ερώτημα, αν αύριο θα ανακαλύψουμε κάποια σήμερα αφανή αίτια, που θα αναιρέσουν και την αβεβαιότητα)

Το θέμα με τους υπολογιστές έχει δύο επίπεδα.
Αν θα μπορέσουμε να κατασκευάσουμε ζωντανούς υπολογιστές και αν θα μπορέσουμε να κατασκευάσουμε συνειδητούς υπολογιστές. Τα δύο αυτά δεν ταυτίζονται.
Το πρώτο ερώτημα περιγράφεται σχετικά εύκολα, μια και το ερώτημα μεταφράζεται αν θα μπορέσουμε να κατασκευάσουμε αυτο-αναπαραγόμενους υπολογιστές. Το βασικό πρόβλημα στο θέμα αυτό πέρα από την ικανότητά μας, είναι ότι κανένα λογικό σύστημα δεν μπορεί να περιέχει αρκετή πληροφορία για να περιγράψει τον εαυτό του (νομίζω ότι είναι από το θεώρημα της μη πληρότητας του
Kurt Gödel). Οπότε θα πρέπει να βρούμε ένα τρόπο που ο παραγραμματισμός αν μην είναι ακριβώς προγραμματισμός. Μέχρι σήμερα δεν νομίζω ότι έχουμε πετύχει κάτι τέτοιο (αν και τα νευρωνικά δίκτυα ίσως έχουν να προτείνουν κάποιες προσεγγίσεις στην λύση του προβλήματος, από ότι συζήταγα με ένα φίλο που ασχολείται με το θέμα). Αύριο θα δούμε, ίσως και να μην μπορέσουμε ή να βρούμε κάποια λύση. 

Η συνείδηση στους υπολογιστές, αποτελεί άλλο θέμα, γιατί ένα ον μπορεί να είναι ζωντανό, χωρίς απαραίτητα να έχει συνείδηση. Εδώ τα πράγματα είναι ακόμα πιο δύσκολα, γιατί θα πρέπει να καταλάβουμε τι σημαίνει συνείδηση, τι πάει να πει ότι νιώθω ότι υπάρχω, και είναι αμφίβολο αν μπορούμε να το κάνουμε, και να το ορίσουμε με ικανοποιητική ακρίβεια. Ίσως εδώ η αδυναμία μας να είναι καθαρά δομική της φύσης μας, και μόνο τυχαία να παράγουμε κάτι συνειδητό. Όμως το αστείο είναι ότι πιθανά δεν θα είμαστε σε θέση να εκτιμήσουμε αν αυτό που έχουμε μιμείται ασυνείδητα την συνείδηση, ή είναι συνειδητό.

Μήπως ξέρουμε αν ο διπλανός μας είναι συνειδητός. Ή μήπως ξέρουμε και αν είμαστε εμείς.....

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου