Πέμπτη 23 Ιουλίου 2015

Γενιέσαι ή γίνεσαι άξιος να πλουτήσεις; (1)

Στο ΝΕΟφιλελευθερισμό, θα μπορούσαμε να αναζητήσουμε κάποια ιδεολογική συγγένεια με τον ναζισμό, μια και αποδέχεται μια μορφή του κοινωνικού δαρβινισμού.
Αντίθετα τόσο ο ΦΙΛελευθερισμός, όσο και η σοσιαλιστική προσέγγιση, ή κομμουνιστική ουτοπία, δεν έχουν καμιά απολύτως σχέση με τον κοινωνικό Δαρβινισμό.
Επειδή συνήθως όταν διαβάζουμε για κοινωνικό Δαρβινισμό πάει το μυαλό μας στην ευγονική, όμως αυτό δεν είναι απαραίτητο. Το ιδεολόγημα του κοινωνικού δαρβινισμού, μπορεί κάλλιστα να βρίσκει εφαρμογή στην πολιτική δράση, χωρίς ευγονική.

Αλλά τι είναι νεοφιλελευθερισμός; Η έννοια του νεοφιλελευθερισμού και η διαφοροποίηση του, από τον φιλελευθερισμό, είναι κάπως ασαφής. Οπότε δεν θα πρότεινα αναζήτηση στην wiki, που δεν είναι και πολύ κατάλληλη για θέματα με πολιτική χροιά.
Ένα κείμενο που κάνει μια προσπάθεια διαχωρισμού των εννοιών θα βρούμε στην σελίδα του "βήματος" http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=82238 το οποίο δεν φημίζεται και για τις αριστερές προτιμήσεις. Πάντως προσωπικά για την έννοια του νεοφιλελευθερισμού προτιμώ να το προσεγγίζω με βάση την λογική του ινστιτούτου Heritage Foundation (ακραιφνής νεοφιλελέδες) και τους δείκτες που χρησιμοποιεί για την κατάταξη των χωρών κατά "δείκτη οικονομικής ελευθερίας".

Η αποδοχή του κοινωνικού Δαρβινισμού αποτελεί ιδεολόγημα με ποικίλες πολιτικές προεκτάσεις. Έτσι η υπόθεση ότι οι μαύροι είναι κατώτεροι νοητικά, δεν σημαίνει ότι θα τους σφάξουμε ντε και καλά....
Αντίστοιχα η υπόθεση ότι η νοητική ολοκλήρωση του ατόμου, είναι σε μεγάλο ποσοστό ανεξάρτητη από τις κοινωνικές συνθήκες που ζει, οδηγεί εύκολα σε ενοχοποίηση του ατόμου για τις αδυναμίες του και αποδοχή της ψαλίδας εισοδήματος σαν κάτι το ανεξάρτητο από τις πολιτικές επιλογές της κοινωνίας που ζούμε.
Ορθότερα σαν κάτι ιδεολογικά αποδεκτό και θεμιτό.
Μάλιστα υπάρχουν και κάποιες έρευνες σχετικά με την ανάπτυξη του ιδεολογήματος της ανισότητας.

Βέβαια η απόσταση ανάμεσα σε μια ουτοπική (έως και παρανοϊκή για την σημερινή μας βιολογική πραγματικότητα) ισότητα, διαφέρει χιλιόμετρα από την παραδοχή ότι οι ανισότητες είναι κοινωνικά κατασκευάσματα σε μεγάλο βαθμό, οπότε οι κοινωνίες έχουν λόγο να τις αντιμετωπίζουν σαν δυνητικά ομαλοποιήσιμες.

Βέβαια κάπου εκεί θα αναζητήσει κανείς την ατομική ευθύνη. Μήπως σε κάποια ηλικία, πρέπει να πούμε "ότι ότι έγινε έγινε", από εδώ και πέρα ο άνθρωπος είναι υπεύθυνος και δεν μπορεί "να ζητά τα ρέστα" από την κοινωνία;
Ο διαχωρισμός αυτός είναι αστήρικτος θεωρητικά. Αν και έχει βάση σαν μια πραγματιστική αντιμετώπιση της ζωής, που απαιτεί την απόδοση ευθυνών. Όμως σε μια πιο ολοκληρωμένη προσέγγιση, η κατανόησή των ατομικών μας διαφορών, σαν κοινωνικό φαινόμενο, οδηγεί σε μια διαφορετική προσέγγιση, που δικαιολογεί την αναζήτηση ομαλοποίησης.

Έτσι η αναζήτηση της μερικής αναδιανομή του παραγόμενου πλούτου, προσοχή της "ΜΕΡΙΚΗΣ" μια και μιλάμε πάντα στα πλαίσια του εφικτού, είναι θεμιτή, αν αντιλαμβάνεσαι ότι τόσο ο πλούσιος, όσο και ο φτωχός, είναι προϊόντα μιας κοινωνίας και όχι αυτοδημιούργητες και αυθύπαρκτες οντότητες.

Το πως παράγεται μια δράση ή κατάσταση γενικότερα είναι απολύτως συνδεδεμένο με την ευθύνη που αναλογεί στο άτομο. Και μάλιστα αυτό είναι μια γενικότερη θέση του φιλελεύθερου νομικού πολιτισμού μας. Η ατομική ευθύνη, που αποτελεί και αυτή ένα νομικό θεμέλιο της κοινωνίας, ξεκινά από το γεγονός ότι αποδεχόμαστε την ύπαρξη ελεύθερης βούλησης. Μια μάλλον αναπόδεικτη και θρησκευτική κατά βάθος αποδοχή. Μια αποδοχή που όμως είναι απαραίτητη για την λειτουργικότητα του πολιτισμού μας.

Η αποδοχή όμως μιας διαχωριστικής γραμμής, όπου από ένα σημείο και πέρα, κάθε άτομο είναι ο αποκλειστικός ή έστω ο κύριος δημιουργός της ατομικής του ταυτότητας και δράσης, εξαιρώντας και απενοχοποιώντας σε μεγάλο βαθμό την κοινωνία από την διαδικασία αυτή, είναι σαφέστατα λάθος σύμφωνα με όσα ξέρουμε για την φύση από την επιστημονική σκοπιά. Και μια τέτοια θεώρηση, εξαίρεσης της κοινωνίας από την ατομική εξέλιξη του ατόμου, οδηγεί στην ψευδεπίγραφη προσέγγιση του κοινωνικού Δαρβινισμού που ανέφερα, ο οποίος βλέπει την κατάσταση του ατόμου, τόσο ως προς την έσχατη ένδεια, όσο και ως προς τον ακραίο πλουτισμό, σαν χαρακτηριστικά το ατόμου, αποκομμένα από την κοινωνία.

Αντίθετα μια προσέγγιση, πιο πραγματιστική και σύμφωνη με την επιστήμη, που αναγνωρίζει στην κοινωνία ένα μεγάλο μερτικό για την ατομική εξέλιξη των μελών της, παράγει μια τάση τόσο ως προς την βελτίωση της εξέλιξης του συνόλου των πολιτών, όσο και ως προς την ομαλοποίηση της εισοδηματικής ψαλίδας.

Σημειώνω εδώ ότι δεν αναφέρομαι σε ουτοπικές καταστάσεις ενός κομμουνισμού, που δεν μπορεί να εφαρμοστεί στο μέσο μέλλον, αλλά μιας φιλελεύθερης κοινωνίας, που φροντίζει τα μέλη της αναγνωρίζοντας τις υποχρεώσεις των ισχυρών και τις ανάγκες των αδυνάτων.

Ενώ λοιπόν ο φιλελευθερισμός (liberals) αναζητά ένα κράτος ελευθερίας, ισότητας και πρόνοιας, ο νεοφιλελευθερισμός (libertarians) αναζητά ένα κράτος ατομικής, και ιδίως οικονομικής ελευθερίας με πλήρη απουσία κρατικών επεμβάσεων.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα νεοφιλελευθερισμού, είναι και ο δείκτης οικονομικής ελευθερίας του Heritage Foundation που ανέφερα, όπου τα εργατικά δικαιώματα και οι κρατικές παροχές αθροίζονται αρνητικά, ενώ υπάρχει πλήρης απουσία αξιολόγησης του ανταγωνισμού και των ολιγοπωλιακών καταστάσεων στις αγορές, (κάτι που ακυρώνει κάθε συζήτηση για ελεύθερη αγορά).
Αντίθετα ο φιλελευθερισμός στην οικονομία μπορεί να αποδεχθεί σοβαρές επεμβάσεις από το κράτος, τόσο στην αναδιανομή μέρους του πλούτου, όσο και στην λειτουργία του κράτους σαν επιχειρηματία σε τομείς όπου κρίνεται απαραίτητο. (ιδέ κέυνσ)

Θα υπενθυμίσω λοιπόν εδώ για μια ακόμα φορά ότι πουθενά δεν καταφέρθηκα ενάντια στον φιλελευθερισμό, αντίθετα τον εξάρω σαν ιδεολογία. Καταφέρθηκα ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό, που τον θεωρώ άρνηση του φιλελευθερισμού, και ακόμα θεωρώ ότι η ιδεολογία αυτή υποκρύπτει μια απάνθρωπη προσέγγιση του κοινωνικού Δαρβινισμού.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου