Ομοιογένεια - ομοθρησκεία

Η ομοιογένεια ενώ είναι παράγοντας σταθερότητας και ανάπτυξης εθνικής συνείδησης, είναι συνάμα πρόβλημα μια και η εξέλιξη η βελτίωση, μιας ομάδος προϋποθέτει ανομοιογένεια.
Το σταθερό αναπαράγει τελικά τον εαυτό του και δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τις εξελίξεις μακροπρόθεσμα.
Οπότε το επιθυμητό είναι η μέγιστη ανομοιογένεια, που δεν διαταράσσει θεμελιακά την συνοχή μιας ομάδας. Αν ακούγεται αντιφατικό, τι να κάνουμε έτσι λειτουργούν τα οικοσυστήματα.

Ο τίτλος δεν αναφέρεται σε γενετική ομοιογένεια. Αυτό είναι ανέκδοτο και μάλιστα μαύρο. 

Αν θέτουμε "στάνταρτ" στην θρησκευτική συνείδηση, ερχόμαστε σε αντίθεση με την κοινωνική δικαιοσύνη. Αυτό συνεπάγεται ότι βραχυπρόσθεσμα θα αναπτύξουμε ένα ομογενές κράτος, αλλά μακροπρόθεσμα θα στείλουμε το καράβι για βρούβες. (Σημειώνω ότι σε αυτή την βάση νομίζω ότι οικοδομήθηκε το Ελληνικό κράτος μετά την επανάσταση και ιδίως μετά την ανταλλαγή πληθυσμών). Είτε θα δημιουργήσουμε ένα θεοκρατικό κράτος που η θρησκευτική προσέγγιση, θα επιβάλετε με την ισχυρή βία (μουσουλμανικά θεοκρατικά κράτη), είτε μεσοπρόθεσμα θα δημιουργηθούν ομάδες που θα αντιλαμβάνονται πως δεν μοιράζονται την εθνική συνείδηση με τους υπόλοιπους.
Στα εθνικά θέματα είναι θέμα της εκάστοτε κυρίαρχης ομάδας να δημιουργήσει εθνική συνείδηση. Και εδώ η κοινωνική δικαιοσύνη είναι κρίσιμη. Αν αποτύχει, είναι δεδομένο ότι θα υπάρχουν διαφοροποιήσεις και το να κατηγορεί τους άλλους για την αποτυχία της είναι άχρηστο.

Βέβαια καλείται να παίξει ένα αντιφατικό ρόλο να προστατεύσει τα συμφέροντά της (μιλάω για τα γνωστά λαμόγια και την στημένη νομοθεσία) πείθοντας ότι προστατεύει τα συμφέροντα του συνόλου. Αλλά τελείως κυνικά, δεν είναι ακατόρθωτο. Η αίσθηση παίζει ρόλο και όχι το γεγονός.
------------------
Ο όρος εθνική συνείδηση δεν είμαι σίγουρος ότι είναι κατάλληλος. Για παράδειγμα οι μετανάστες στην Αμερική σε μεγάλο βαθμό αισθάνονται εθνική συνείδηση του τόπου καταγωγής των αλλά έχουν μια συνείδηση ότι είναι πολίτες ενός άλλου κράτους πλέον και ότι τα συμφέροντά τους ταυτίζονται ισχυρότερα με το κράτος που διαμένουν. Ίσως θα ήταν καλύτερα να μιλάμε για συνείδηση πολίτη κράτους. 

Η θρησκεία, η γλώσσα και η ομοιογένεια αποτελούν βασικά στοιχεία ανάπτυξης της εθνικής ταυτότητας.
Αλλά όχι τα μόνα, ούτε είναι και αυτονόητη η προτίμηση σε αυτά.
Θα έλεγα να προσθέσουμε σαν παράγοντες ανάπτυξης της εθνικής συνείδησης, στον τίτλο του νήματος την κοινωνική δικαιοσύνη, την εκπαίδευση και αντί για την γλώσσα να βάλουμε τον "λόγο" (σαν σύνολο γλώσσας και λογικής κατά την χρήση της)
Υπάρχουν και άλλα όπως η κουλτούρα και ο πολιτισμός.

Χωρίς κοινωνική δικαιοσύνη, για την ακρίβεια χωρίς την αίσθηση της, δεν υφίσταται εθνική συνείδηση. Σκέψου την περίπτωση μιας κάστας ευγενών που δεν επιτρέπει την ώσμωση με τις κατώτερες κοινωνικές ομάδες ενώ τις απομυζά. Θα αισθανόσουν εσύ ποτέ σαν μέλος της κατώτερης τάξης ότι έχεις κοινά με τους ευγενείς που να επιτρέπουν την διαμόρφωση εθνικής συνείδησης? Ούτε στο ελάχιστο (μην πάρουμε τη Αγγλία σαν παράδειγμα εκεί όλοι ήταν ευγενείς σε σχέση με την υπόλοιπη ανθρωπότητα...). Το θέμα δεν είναι να υφίσταται η δυνατότητα όσμωσης αλλά να "πιστεύει" η κατώτερη ομάδα ότι υφίσταται.
Δεν έχεις ακούσει στον κύκλο σου το "εντάξει να κάνουμε θυσίες αλλά να μπουν και μερικά λαμόγια φυλακή και να δημευθούν οι περιουσίες τους"? Δεν το αναφέρω σαν ορθή ή όχι λογική αλλά σαν αίσθηση.
Στην Ελλάδα του σήμερα αυτή η αίσθηση της ατιμωρησίας, τραυματίζει βαθιά την εθνική μας συνείδηση. Νιώθουμε ότι δεν ανήκουμε στην ίδια κοινωνική ομάδα. Κατά την γνώμη μου πάντα.

Εάν υπάρχει αίσθηση κυρίως κοινωνικής δικαιοσύνης, η έλλειψη κοινής θρησκείας, εκπαίδευσης και της γλώσσας ακόμα, επιτρέπει την συγκρότηση εθνικής συνείδησης.

Η κοινωνική δικαιοσύνη επιτρέπει και την αίσθηση κοινού οφέλους, που ομαδοποιεί τους πολίτες. Βέβαια η αίσθηση κοινού οφέλους (ή κυνδίνου) μπορεί να εμφανιστεί και χωρίς κοινωνική δικαιοσύνη, αλλά τότε είναι μάλλον κάπως συγκυριακή και δεν εξασφαλίζει από μόνης της μακροπρόθεσμη εθνική συγκρότηση.

Και μην ξεχνάμε την εθνική εκπαίδευση. Παράγει την γλώσσα και την λογική που καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την συνείδηση.

Ας υποθέσουμε ότι παίρνουμε ένα πληθυσμό φυτών του ίδιου είδους με μεγάλη φαινοτυπική ομοιογένεια. Από τους απογόνους του επιλέγουμε για αναπαραγωγή όσους εμφανίζουν πάλι μεγάλη φαινοτυπική ομοιογένεια. Το επαναλαμβάνουμε για αρκετές γενεές και καταλήγουμε με ένα πληθυσμό που έχει μικρή φαινοτυπική ποικιλότητα. Αν πάψουμε να επεμβαίνουμε επιλεκτικά σε ένα διάστημα μερικών γενεών οι απόγονοι θα αποκτήσουν μια σοβαρή φαινοτυπική ποικιλότητα. Για αυτό και οι σποροπαραγωγοί βγάζουν χρήμα... Αυτό σημαίνει ότι η ομοιογένεια είναι αδύνατο να διατηρηθεί μακροπρόθεσμα. Όμως μιλήσαμε για φυτά. Το ίδιο ισχύει για όλους τους οργανισμούς από ότι έχει παρατηρηθεί.

Όμως τα κοινωνικά χαρακτηριστικά, παρόλο που σήμερα από μια αρκετά μεγάλη μερίδα ερευνητών, θεωρούνται επιφαινόμενα της γονιδιακής σύνθεσης, δεν είναι και δεδομένο ότι είναι.
Ας παρατηρήσουμε όμως ένα στοιχείο που συχνά θεωρείται ενοποιητικό της εθνικής ταυτότητας (και συμφωνώ ότι είναι). Την θρησκεία. Η χριστιανική θρησκεία έχει αποκτήσει δεκάδες «φαινοτύπους» στην διάρκεια της ιστορίας, και όλοι ισχυρίζονται ότι είναι «ορθόδοξοι». Δεν κρίνω το αν η δική μας εκδοχή είναι η όντως ορθόδοξη ή όχι, αλλά παρατηρώ ότι το στοιχείο αυτό (θρησκεία) εμφανίζει στην διάρκεια του χρόνου σοβαρή ποικιλομορφία. Παρόλο που υφίσταται ισχυρή πίεση ενάντια στην αλλαγή.
Αν το παρατηρήσουμε στο Ελληνικό κράτος, από την ανταλλαγή πληθυσμών, που προέκυψε ένας ισχυρά αμιγής πληθυσμός χριστιανών πολιτών, μέχρι σήμερα, έχουμε σε διάστημα μόλις 2-3 γενεών, την εμφάνιση στοιχείων παραλλαγής. Αυτά μπορούν να μειωθούν ή να αυξηθούν, δεν κάνω υποθέσεις, αλλά η παρατήρηση δείχνει ότι η διατήρηση ομοιογένειας στα στοιχεία που συγκροτούν την εθνική ταυτότητα είναι μάλλον όνειρο, τουλάχιστον μακροπρόθεσμα.

Υπάρχει όμως τρόπος να δημιουργηθεί και να διατηρηθεί η ομοιογένεια σε μια κοινωνία?
Φυσικά ναι, αντίστοιχος με των σποροπαραγωγών. Ότι δεν μου αρέσει στο πετάω, κοινώς καταστέλλω με βία κάθε αποκλίνουσα άποψη. (Αν και σήμερα με την πλύση εγκεφάλου ίσως υπάρχει και άλλη μεθοδολογία. Τώρα αν είναι λιγότερο ή περισσότερο βίαιη...)
Αυτή η στρατηγική μπορεί να έχει επιτυχία εφαρμοζόμενη σε μερικά στοιχεία που συγκροτούν την εθνική ενότητα, αλλά δεν μπορεί να επεκταθεί σε πολλά.
Η καταστολή όμως των αποκλίσεων έχει σαν αποτέλεσμα μια ομάδα πολιτών να βιώνει έλλειψη κοινωνικής δικαιοσύνης. Αφήνοντας στην άκρη τους ηθικούς ενδοιασμούς που μπορεί να έχει κανείς, το μέτρο θα μπορούσε να εφαρμοστεί με επιτυχία για την θρησκεία και μόνο, μια και η καταστολή θα αφορούσε λίγα μόνο άτομα στο σύνολο του πληθυσμού, σε κάθε γενεά. Όμως το κοινωνικό γίνεστε δεν αποτελείται από αυστηρά απομονωμένα στοιχεία. Η θρησκεία δεν είναι ένα κομμάτι ανεξάρτητο από την συνολική συγκρότηση της κοινωνίας, για αυτό η παρεμβατικότητα θα αφορούσε μακροπρόθεσμα και πολλά άλλα κοινωνικά στοιχεία, με αποτέλεσμα η αίσθηση της κοινωνικής δικαιοσύνης να προσβάλλεται όλο και περισσότερο.

Πάμε τώρα σε ένα γνωστό παράδειγμα ομοιογένιας. Οι αναδασώσεις στο παρελθόν γίνονταν από μια μόνη ποικιλία φυτών. Τα αποτελέσματα ολέθρια. Μετά από λίγα χρόνια το δάσος ενώ ξεκίναγε καλά χτυπιόταν από τη μια ασθένεια πίσω από την άλλη. Στην πραγματικότητα αν αφήνονταν να αναγεννηθεί από τις στάχτες του θα είχαμε ένα νέο ισχυρό οικοσύστημα σε 10-15 χρόνια (χωρίς βοσκούς, καταπατητές, και απόπλυση εδαφών) με την αναδάσωση ο χρονικός ορίζοντας απομακρύνονταν πολύ. Για αυτό και περάσαμε σε αναδασώσεις που χρησιμοποιούν μεγάλη ποικιλία γενετικού υλικού. πχ. 10 είδη από 3-4 ποικιλίες το κάθε ένα. Αν και πάλι η ποικιλομορφία είναι μικρή και είναι προτιμότερη η αναγέννηση, έχουμε τουλάχιστον ένα ανεκτά ανθεκτικό οικοσύστημα όπου δεν έχουμε την πολυτέλεια αναμονής.

Σε κρατικό επίπεδο, δεν υπάρχουν κοινωνίες που να εμφανίζουν ισχυρή ομοιογένεια. Και αυτό είναι φυσικό. Τουλάχιστον σε σημαντικό αριθμό χαρακτηριστικών και σε βάθος χρόνου.
Από ότι ξέρω η πιο «καλή» και οργανωμένη προσπάθεια ομογενοποίησης που έγινε σχετικά ήταν στα αποκαλούμενα κράτη του υπαρκτού σοσιαλισμού. Νομίζω ότι είχαν κάποια θετικά αποτελέσματα στην δημιουργία ομοιογένειας.
Δεν θέλω να μειώσω κάποια επιτεύγματα τους, αλλά μου φαίνεται ότι μακροπρόθεσμα απέτυχαν να δημιουργήσουν μια ισχυρή συλλογική εθνική συνείδηση. Κυρίως αποτυγχάνοντας να δώσουν στους πολίτες μια αίσθηση κοινωνικής δικαιοσύνης. Έστω και αν δεν ήταν αυτό το μόνο αίτιο κατάρρευσής τους, νομίζω ότι έπαιξε ρόλο.

Δεν νομίζω ότι υπάρχει άλλο παράδειγμα με μεγάλη ομοιογένεια, σε επίπεδο κράτους.
Ένας μεγάλος πληθυσμός παράγει διακυμάνσεις και μόνο λόγο της γενετικής του διακύμανσης. Αν συνυπολογίσουμε και τους περιβαλλοντολογικούς παράγοντες ή και δεκάδες άλλα στοιχεία η διακύμανση είναι δεδομένη. Μπορούμε να μιλάμε μόνο για περιορισμένη και περιστασιακή ομοιογένεια.

Είπα ότι η ομοιογένεια είναι θετικό στοιχείο για την ανάπτυξης της εθνικής ταυτότητας. και όχι το αντίθετο όπως φαίνεται ότι σας έδωσα την εντύπωση. Αντίστοιχα όμως θεωρώ επικίνδυνη την προσπάθεια δημιουργίας και εξασφάλισής της της πέρα από ένα βασικό επίπεδο συνοχής.

Ένα κράτος που οι πολίτες του θα έχουν ισχυρή ομοιογένεια ίδια μόρφωση, ίδια θρησκεία, ίδιες πολιτικές πεποιθήσεις, ίδιες κοινωνικές νόρμες, ελάχιστες περιβαλλοντολογικές αποκλείσεις, και φυσικά θα αντιδρούν με τον ίδιο τρόπο σε εξωτερικά ερεθίσματα, παραπλήσια εισοδήματα, μικρή γενετική δεξαμενή, κλειστά σύνορα για τους μετανάστες και για τους πολίτες του, τέλος οι εισαγωγές τέλος και οι εξαγωγές, και και και.... νομίζω ότι θα αναπτύξει μια πολύ ισχυρή εθνική συνοχή. Με την προϋπόθεση ότι υφίσταται και κοινωνική δικαιοσύνη. Όμως αυτό είναι μάλλον αδύνατο.
Πάντα θεωρητικολογώντας αν εμφανίζονταν ένα τέτοιο κράτος θαύμα, με κοινωνική δικαιοσύνη και εξαφανισμένη παραλακτικότητα (λέμε τώρα αν.....!) νομίζω ότι θα ήταν πολύ ευαίσθητο σε κάθε περιβαλλοντολογική αλλαγή, που δεν θα ήταν ήδη προσαρμοσμένο.

Και μια λεπτομέρεια. Όποιος έχει χρηματίσει μέλος ομάδων διαλογισμού, ίσως θα έχει προσέξει ότι απαραίτητο στοιχείο για την συσπείρωσή τους και την εξέλιξή τους, δεν είναι μόνο η συμφωνία των μελών σε μερικές βασικές αρχές, αλλά και η ύπαρξη μερικών μελών που θα δυναμιτίζουν την συνοχή και θα αμφισβητούν τα πάντα. Αρκεί η διασπαστικές τους τάσεις να μην διαλύουν την ομάδα. Αλλιώς αργοπεθαίνουν.

Η γενετική ομοιογένεια στο επίπεδο του ανθρωπίνου είδους είναι δεδομένη. Και δεν είναι καλή ή κακή, απλά είναι ένα γεγονός. Αλλά εντός του είδους, του κάθε είδους, η γενετική ποικιλομορφία είναι επιθυμητή.
Εκτός να παράγουμε ντομάτες και θέλουμε να είναι ίδιες σε μέγεθος για να περνάνε από τα συσκευαστήρια. Κάτι που ίσως μερικοί οραματίζονται για τους ανθρώπους (και δεν μιλώ για τους συνομιλητές).