Σχετικά με το πάτερ ημών

Πάτερ ἡμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς
ἁγιασθήτω τὸ ὄνομά Σου·
ἐλθέτω ἡ Βασιλεία Σου·
γενηθήτω τὸ θέλημά Σου,
ὡς ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ τῆς γῆς·
τὸν ἄρτον ἡμῶν τὸν ἐπιούσιον δὸς ἡμῖν σήμερον·
καὶ ἄφες ἡμῖν τὰ ὀφελήματα ἡμῶν,
ὡς καὶ ἡμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἡμῶν·
καὶ μὴ εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν,
ἀλλὰ ῥῦσαι ἡμᾶς ἀπὸ τοῦ πονηροῦ.
[Ὅτι σοῦ ἐστιν ἡ βασιλεία καὶ ἡ δύναμις καὶ ἡ δόξα εἰς τοὺς αἰῶνας·
ἀμήν.]

πάτερ. Γιατί πάτερ και όχι μήτηρ; Η χριστιανική θρησκία ήδη με αυτή την λέξη αποδίδει έντονα αρσενικό περιεχόμενο στην ένοια του θεού. Ακόμα και στην αγία τριάδα απουσιάζει το θηλυκό στοιχείο. Και αυτό έχει αποτελέσει σοβαρό πρόβλημα στην αναγνώριση των γυναικών σαν ισότιμα ανθρώπινα όντα. Σαν εξήγηση για αυτό λέγεται συχνά ότι η θέση της γυναίκας στον αρχαίο κόσμο δεν θα επέτρεπε στην θρησκεία να γίνει αποδεκτή αν είχε το θηλυκό στοιχείο σε πρωτεύουσα θέση, λάθος το δωδεκάθεο ήταν μοιρασμένο και αποδεκτό.

Ημών. Γιατί όχι “ανδρων και γυναικών, ευρέων και εθνικών” ή απλά “όλων των ανθρώπων”. Καθόσον αν αληθεύει ότι οι Εβραίοι στους οποίους και μίλαγε, θεωρούσαν ότι λέγοντας εμείς εννοούσαν εμείς οι Εβραίοι και όχι εμείς οι άνθρωποι. Να σημειώσουμε ότι στους ανθρώπους δεν συμπεριλάμβαναν οι χριστιανοί τις γυναίκες μέχρι την τρίτη σύνοδο. Οπότε η επικρατούσα ερμηνεία ότι το ημών αναφέρεται στην ανθρωπότητα συνολικά είναι αμφίβολη.

Ο εν τοις ουρανοίς. Ουρανός δεν υπάρχει. Αλλά ανεξάρτητα από αυτό η εικόνα που έχει ο άνθρωπος αυτής της εποχής είναι μια εικόνα υλικού και όχι πνευματικού ουρανού. Ο Ιησούς θα μπορούσε να δώσει μια διαφορετική εικόνα αν εννοούσε ότι ο Θεός υπάρχει σε ένα πνευματικό επίπεδο. Μια πολύ πιο απλή εξήγηση είναι ότι ήταν εξωγήινος και εννοούσε ότι οι προπάτορες μας ζουν σε ένα μακρινό πλανήτη. Ακούγεται αστείο, αλλά σε θέματα πίστης η λέξη αστείο δεν έχει θέση. Άλλωστε σύμφωνα με την κοινή λογική η πιο απλή θεωρία έχει και τις καλύτερες πιθανότητες να ισχύει, για αυτό και είμαστε υποχρεωμένοι να την δεχόμαστε. Και ο εξωγήινος είναι πολύ πιο απλή θεωρία από το θεός. Αλλά για να επανέλθουμε για τί δεν είπε ο πανταχού παρών και τα πάντα πληρών αντί για το ουρανός. Τέλος Θεός ήταν, αν δεν του έκανε καμία λέξη, έφτιαχνε μια κατάλληλη και την ενεργοποιούσε στους ανθρώπους.

Η βασιλεία σου. Φαντάζομαι ότι θα μπορούσε να προβλέψει ότι θα αποτελούσε καλή δικαιολογία για την ανάπτυξη κεντρικής εξουσίας. Αλλά σε ένα παντοδύναμο ον ευχόμαστε να έρθει η βασιλεία του ή την ζητάμε. Αυτό δεν ξέρει πότε και εάν πρέπει να έρθει.

Γενηθήτω το θέλημά σου. Πάλι γιατί το ζητάμε ή το ευχόμαστε, δεν έχει νόημα? Κάποιος θα πει ότι απλά δηλώνουμε την αποδοχή μας, και αυτό δεν έχει νόημα. Αν κατανοούμε το θέλημα προφανώς το αποδεχόμαστε, (αφού είναι προϊόν ολοκληρωτικής αγάπης και σοφίας) αν δεν το κατανοούμε τι αξία έχει η αποδοχή μας. Κανείς Θεός δεν είναι τόσο ανασφαλής που να δίνει σημασία στην αποδοχή ενός ανίδεου. Να σημειώσουμε ότι οι θρησκείες γενικά προκρίνουν την υπακοή και όχι την κατανόηση. Είναι διαφορετικό να υπακούμε στους κανόνες κυκλοφορίας γιατί καταλαβαίνουμε ότι είναι σκόπιμο να το κάνουμε από το να υπακούμε για να γλυτώσουμε την τιμωρία. Οι θρησκείες, και μάλιστα ο χριστιανισμός επιλέγουν την υπακοή για την αποφυγή της τιμωρίας.

Και άφες. Αν έχω κάνει κάτι που κακό που μπορεί να συγχωρεθεί κάθε πανάγαθος Θεός είναι σίγουρο ότι θα το συγχωρούσε χωρίς να περιμένει την αίτηση μου. Δεν περιμένει να το ζητήσω για να καταλάβει ότι το κατανόησα το σφάλμα μου, το ξέρει. Αλλά αν έχει βάλει κάποιους νόμους για το καλό μου γιατί θα πρέπει να περιμένω ότι θα τους παρακάμψει για να αφήσει κάτι. Αφού από την αρχή τους έβαλε με αγάπη και σοφία πρέπει να τους κρατήσει.

Οφηλήματα. Εδώ είναι το χειρότερο σημείο. Όλη η χριστιανική θρησκεία φροντίζει την ανάπτυξη ενοχών. Γιατί θεωρούμε ότι έχουμε κάποια οφηλήματα. Όλοι οι άνθρωποι κάνουν το καλό στο μέτρο των δυνατοτήτων τους. Βέβαια το καλό του ενός συχνά θεωρείται κακό από κάποιους άλλους. Και αρκετές φορές κάνουμε πράξεις για τις οποίες δεν είμαστε και τόσο περήφανοι μετά. Αλλά έχουμε πραγματικά την δυνατότητα να κάνουμε κάτι άλλο? Η άποψη ότι αντί να επιλέγουμε αντιδρούμε σε ερεθίσματα σύμφωνα με τάσεις και προγραμματισμούς των οποίων δεν γνωρίζουμε την ύπαρξη, είναι κάπως προωθημένη ιδέα. Πάντως η ψυχολογία ήδη δέχεται ότι οι πράξεις μας καθορίζονται σε ένα μεγάλο βαθμό από ασυνείδητα αίτια. Δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι είμαστε προικισμένοι με ελευθερία βούλησης. Αλλά και να είμαστε και όντως να κάνουμε κακές πράξεις γιατί απαλλάσσουμε από τις προφανείς ευθύνες του, τον κατασκευαστή? Ας μας έφτιαχνε καλύτερους, μπορούσε.